Total Pageviews

Sunday, February 28, 2016

ජාතික ජන මාධ්‍ය සහ නව මාධ්‍යයෙහි අභියෝගය-07-අවසන් කොටස

ජාතික ජන මාධ්‍ය සහ
නව මාධ්‍යයෙහි අභියෝගය-07-අවසන් කොටස
අසීමිත නිදහස හික්මවා ගැනීම


(ක‍්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)
නව මාධ්‍යයට කැමැත්තක් දක්වන බොහොම දෙනෙකු, අන්තර්ජාල අඩවිවල  ඕනෑම දෙයක් ලියන්නට මෙන්ම පළ කරන්නට ද නිදහසක් තිබිය යුතු යයි කල්පනා කරන බව පෙනේ. අන්තර්ජාලයෙහි ඇති ක්ෂණික බව නිසා ඔවුන්ගේ හඬ ඉතා ප‍්‍රබල බව ද පිළිගත යුතු වේ. දැනටමත් ඔවුන් අසීමිත නිදහසක් භුක්ති විඳිමින් සිටිති. මෙහි දී සාකච්ඡා කළ යුතු වන්නේ, නව මාධ්‍යයට එවන් අසීමිත නිදහසක් ලැබී ඇත්තේ කෙසේ ද? යන කාරණයයි.

අන්තර්ජාලය මුල්කර ගත් නව මාධ්‍ය මේ තරම් නිදහසක් (සියල්ල හෙළි කරන තරම්) භුක්ති විඳින්නේ, අන් කිසිවක් නිසා නොවේ. ලංකාවේ පොදු නීති රීති තවම අන්තර්ජාල තත්ත්වයන්ට ගැලපෙන තරම් යාවත්කාලීනවී නැති නිසා ය. අනෙක අන්තර්ජාලය මගින් නව තාක්ෂණය සමග පුබුදු කළ නව මාධ්‍ය ධාරාව, එහි නිර්භීතභාවය නො කෙලෙසෙන සේ වඩාත් සංවර තලයකට ඔසවා තබන්නට ප‍්‍රමාණවත් ක‍්‍රියාවලියක් තවමත් හට ගෙන නැති නිසා ය. එසේම නව මාධ්‍යයෙහි නියැලී සිටින උදවිය ද, එවැනි කාරණා ගැන තවම නිසි සංගායනාවකට හෝ සම්මුතියකට එළඹී නැති බැවිනි. නව මාධ්‍ය ජන සමාජයෙහි පැතිර යන්නට පටන් ගෙන තවම වැඩි කලක් ගත නොවූ බැවින්, ඒසේ වූවා ද විය හැකි ය.

දැනට ලංකාවේ ක‍්‍රියාත්මක වන නීති ක‍්‍රියාවලියේ හැටියට, ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් හෝ මුද්‍රිත මාධ්‍ය සඳහා බලපවත්වන නීති සහ ආචාරධර්ම පද්ධතියක් තිබේ. එසේ වුවත් නව මාධ්‍ය සඳහා එවැන්නක් නැත. මේ සම්බන්ධව තොරතුරු දන්නා අය පවසන අන්දමට, අනතර්ජාලය මුල්කර ගත් මාධ්‍ය සඳහා දැනට බල පවත් වන්නේ ‘පරිගණක අපරාධ නීතිය’ සහ ‘අපහාස නීතිය’ යන නීති කාරණා පමණි. අන්තර්ජාල මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ඒවා ද යම් දුර්වල මට්ටමක පවතින බව කියති. රටේ නීති ක‍්‍රියාවලිය නව මාධ්‍ය කෙරෙහි බල පැවැත්විය හැකි පරිදි තවම යාවත්කාලීන නො වීම, ඊට හේතුවයි. අනෙක, නව මාධ්‍ය නියමනය කරන්නට තරම් පුළුල් ආචාරධර්ම පද්ධතියක් ද තවම බිහිවී නැත.

කරුණු මෙසේ හෙයින්, නව මාධ්‍ය මගින් පීඩාවට පත්වන පාර්ශව, ඔවුන්ට එරෙහිව නීතිය හමුවට යන්නේ නැති තරම් ය. ඉන් ලැබෙන ‘ලිහිල’, නව මාධ්‍ය කෙරෙහි ආසක්තවී සිටින උදවිය විසින් ‘අන්තර්ජාල මාධ්‍යයෙහි නිදහස’ යයි සලකන බවක් පෙනෙන්නට තිබේ. එබැවින් නව මාධ්‍යයෙහි ඇතැම් උදවිය, සිත් සේ අසංවර පිණුම් ගසමින් සිටිති.

ලෝකයට ජන මාධ්‍ය බිහි වූයේ මුද්‍රණ කඩදාසි සහ මුද්‍රණ ශිල්පය නිර්මාණය වීමත් සමගිනි. ඉන් පසුව පුවත්පත්, පොත්පත් ආදී මුද්‍රිත මාධ්‍ය බිහි විණි. ඊට කලකට පසුව ගුවන් විදුලිය හා රූපවාහිනිය බිහිවී, තොරතුරු සන්නිවේදන ලෝකයේ විශාල පෙරළියක් ඇති කළේ ය. දැන් අන්තර්ජාලය සහ ඒ ඔස්සේ නව මාධ්‍ය ධාරාවක් නිර්මාණයවී තිබේ. එය ඉතා පුළුල්ව, බහුලව, අතිශයින් වේගවත් සන්නිවේදන මෙවලමක් ලෙස භාවිත කෙරෙයි. 2014 වසරේ සංඛ්‍යාලේඛන අනුව, පෙර සඳහන් කළාක් මෙන් රටේ ජනගහණයෙන් සෑම හය දෙනෙකුටම එක් අයෙක් අන්තර්ජාල ග‍්‍රාහකයෙකි. එය ඉතා ප‍්‍රබල තත්ත්වයකි. ජනතාව අද අන්තර්ජාලය ඔස්සේ මිතුරු සමාජ පවත්වා ගෙන යමින්, තොරතුරු බෙදා-හදා ගනිමින් සිටිති. විකල්ප ප‍්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රයේ සමීක්ෂණය අනුව, අවුරුදු 18-24 අතර වයස් කාණ්ඩයෙහි තරුණයන්ගේ ප‍්‍රමුඛතම ප‍්‍රවෘත්ති මෙවලම ෆේස් බුක් ඇතුළු අන්තර්ජාලයයි.

මෙය ඉතා යහපත් ක‍්‍රියාවලියක් වන අතර, ඉන් නව මාධ්‍යයෙහි ඉන්නා සෑම කෙනෙක්ම ‘සන්නිවේදකයෙක්’ හෝ ‘මාධ්‍යකරුවෙක්’ බවට පත් වෙමින් තිබේ. ‘කොමෙන්ටුකරුවන්’ පවා මේ කාණ්ඩයට ඇතුළත් ය. මෙය හරියට ජන සන්නිවේදන ක‍්‍රියාවලිය, ‘ගෘහ කර්මාන්තයක්’ බවට පත් වූවාක් බඳු තත්ත්වයකි. දැන් තිබෙනුයේ ඔවුන්ගේ ක‍්‍රියාවලිය, සමාජ ගෝචර වන සේ හික්මවා ගැනීම ය.

ඒ සඳහා එක් පැත්තකින් ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය, නව ප‍්‍රවේශයකට ගමන් කළ යුතු වෙයි. අනෙක් පැත්තෙන් නව මාධ්‍ය සඳහා ද බල පැවැත්වෙන පරිදි, නීති රීති සහ ආචාරධර්ම පද්ධති යාවත්කාලීන කිරීම ද ප‍්‍රමුඛ අවශ්‍යතාවයකි. ඊළඟට එන්නේ බරපතලම කාරණාවයි. ඒ, සෑම අන්තර්ජාල සන්නිවේදකයෙක්ම විධිමත් මාධ්‍ය පුහුණුවකට යටත් කිරීමයි!

හෙට දවසේ පැමිණිය හැකි නවීන සන්නිවේදන ක‍්‍රම හෝ දැනටමත් පැතිර ඇති අන්තර්ජාලය, පාලනය කරන්නට හැකි වෙතැයි නො සිතිය යුතු ය. එබැවින් ඒවාට යොමු වන පිරිස් සංවර කරවා ගැනීම අතිශයින්ම වැදගත් වනු ඇත. විධිමත් පුහුණුවක් ලැබූ, මාධ්‍ය ගැන දැන උගත් සන්නිවේදකයන්, අසංවරව හැසිරෙන්නේ නැත!
(සමාප්තයි)
(අදහස් දැක්වීම්වලට විවෘතයි)
2016/02/06.

Thursday, February 25, 2016

ජාතික ජන මාධ්‍ය සහ නව මාධ්‍යයෙහි අභියෝගය-06


අන්තර්ජාල දේශපාලනය සහ කොමෙන්ටුකරුවෝ




(ක‍්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)
නව මාධ්‍ය අන් කවරකටත් වඩා දේශපාලනයට කඩේ යන බව ද ප‍්‍රසිද්ධ චෝදනාවකි. 2015 ජනවාරි 08 වැනි දා පැවති තීරණාත්මක ජනාධිපතිවරණයේ දී, මහින්ද-මෛත‍්‍රී දෙපිලම යහමින් අන්තර්ජාල මාධ්‍ය භාවිත කළ බව පසුව අසන්නට ලැබිණි. දෙපාර්ශවයේ මැතිවරණ සංවිධායකවරුන්, තම නායකයන් ඔසවා තැබීම පිණිසත්, සිය ප‍්‍රතිවාදියාට මඩ ගැසීම පිණිසත්, අන්තර්ජාලය භාවිත කළ බව අද රහසක් නොවේ. මේ සඳහා වෙනම සංවිධානාත්මක කණ්ඩායම් යොදවා තිබුණු බවත් ප‍්‍රකට ය. ඒ සඳහා ‘ඇහින්දාස් මොඩලයේ’ අන්තර්ජාල අඩවි මෙන්ම, ෆේස් බුක් ජාලා ද නිර්මාණය කෙරුණු බව කියැවේ.

readme.lk’ නම් වෙබ් අඩවියෙහි සඳහන් වන පරිදි, මේ වන විට ලංකාවේ ෆේස් බුක් ග‍්‍රාහක සංඛ්‍යාව 23,00,000කි. එහි තේරුම රටේ ජනගහණයෙන් සෑම නම දෙනෙකු ගෙන් එක් අයෙකුම ෆේස් බුක් ග‍්‍රාහකයෙකු බවයි. සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ කියන හැටියට, ඒවා පරිහරණය කරන්නන් අතර බහුතරය, අවුරුදු 17-30 අතර වයසේ තරුණ කොටස් ය. මේ කාරණය විකල්ප ප‍්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය කළ සමීක්ෂණයෙන් ද තහවුරු විය. එබැවින් ෆේස් බුක් යනු ඉතාමත් ප‍්‍රබල සන්නිවේදන ක‍්‍රියාවලියකි. ඉන් නැගෙන හඬ ද ඉතා ප‍්‍රබල ය.

අන්තර්ජාලය මුල්කර ගත් නව මාධ්‍ය, මෙසේ හිතූ මතේ හැසිරෙන්නේ ඒ තරම් පුළුල් ෆේස් බුක් ජාලයක් ද සහිතව ය. ඔවුන්ගේ හිතූ මතේ හැසිරීමෙන් නිපදවෙන හඬ හෙට දවසේ කොතැනක නවතිනු ඇද්ද?

කොමෙන්ටු දැමීම
අන්තර්ජාල මාධ්‍ය සම්බන්ධයෙන් තවත් බරපතල කාරණයක් තිබේ. ඒ, ‘කොමෙන්ටු’ (Coments) පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නයයි. සෑම දෙයකටම පාහේ ‘කොමෙන්ටු’ දැමීම, නව මාධ්‍ය හා බැඳී ඇති ප‍්‍රබල උප සංස්කෘතියකි. ‘කොමෙන්ටුවක්’ යනු, නව මාධ්‍යයෙහි පළවන යම් ලියැවිල්ලකට, පින්තූරයකට හෝ වීඩියෝවකට එය කියවන්නන් හෝ නරඹන්නන් විසින් කෙලින්ම, එසැණින්ම තම අදහස් පළ කිරීමේ විධි ක‍්‍රමයයි. නව මාධ්‍යයට පමණක් නොවේ. ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය අන්තර්ජාලයට එක් කරන වෙබ් අඩවිවලට පවා සිය ගණන් කොමෙන්ටු වැටෙන අයුරු දැකිය හැකි ය. ඉදිරිපත් වෙන අදහස හොඳ වුව ද, නරක වුව ද එය පළ වීම, කොමෙන්ටු ක‍්‍රමයේ සිරිතයි. එහෙත් අඩවිකරුවාට අවශ්‍ය නම් එය පාලනය කළ හැකි ය. නැතිනම් ඉවත් කළ හැකි ය. කෙසේ වෙතත් අඩවිකරුවන් වැඩි දෙනෙක් මේවා පාලනය කරන බවක් නො පෙනෙයි.

අන්තර්ජාලයේ සැරිසරන  ඕනෑම කෙනෙකුට කියවිය හැකි කොමෙන්ටු, එක් අතකින් රස සාගරයකි. බුද්ධියේ නිම් වළලූ පුළුල් කරවන දැනුම් පදාසයකි. අනෙක් අතින් අපහාස, අවලාද සහ කුණුහරුප පවා ඇතුළත්  නරකාදියකි! ඇතැම් කොමෙන්ටුවල ලියා ඇති දෑ මෙන්ම, ඒවා ලියා ඇති බස ද ජන මාධ්‍යකට තබා නිකම් කතාබහටවත් නුසුදුසු ය. එහි අපහාස කිරීම් මෙන්ම හෙළා දැකීම් ද එමට ය. ඇත්තටම කොමෙන්ටුකරුවන් වැඩි දෙනෙක් එසේ නොවෙති. එසේ වුව ද කෙනෙක් දෙන්නෙක් කරන නොසරුප් දේවල් නිසා, අර රස සහ දැනුම් සාගරය පල් ගොහොරුවක් බවට පත්වේ. ඇතැම් අඩවිකරුවන් කොමෙන්ටු පාලනය කරන බවක් පෙනෙන්නට ද නැත.

මින් පිළිබිඹු වන්නේ කුමක් ද? නව මාධ්‍යයට වහ වැටී සිටින ඇතැම් කොටසක්, තාක්ෂණය මිස වෙනයම් ප‍්‍රඥා මහිමයක්, සදාචාරයක් නැති නො මේරූ පිරිසක් බවයි. එහෙත් යම් පළ වීමකට ක්ෂණික ප‍්‍රතිචාර දැක්වීම අතින් නම් ඔවුන් ඉදිරියෙන්ම සිටිති!

කොමෙන්ටු සම්බන්ධයෙන් ලියුම්කරුට අපැහැදිලි කාරණා කිහිපයක් තිබේ.

x-කොමෙන්ටුවක් යනු වෙබ්, බ්ලොග් හෝ ෆේස් බුක් ආදී සමාජ මාධ්‍ය ජාලා ගිණුමේම කොටසක් ද?, නැද්ද?

x- එසේ නැතිනම් එය වෙනම කොටසක් ද?

x-කොමෙන්ටුවේ පළවන දේවල් සම්බන්ධයෙන් නෛතිකව වගකිව යුත්තා කවුරුන් ද? වෙබ්, බ්ලොග් හෝ ෆේස් බුක් ආදී සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම හිමි තැනැත්තා ද? නැතිනම් කොමෙන්ටුකරුවා ද?

x-යම් කෙනෙකුට කොමෙන්ටුවකින් අගතියක් විණි නම්, ඊට නෛතිකව වග කියන්නේ කවුරුන් ද?

නව මාධ්‍ය විසින් ගණන් නො ගත්ත ද, මේවා ඉතා බරපතල ගැටළු බව කිව යුතු වේ. මුද්‍රිත මාධ්‍යයෙහි නම් පාඨකයන් එවන ලිපි පළ කෙරෙන්නේ, උප කර්තෘවරයෙකුගේ පාලනය යටතේ ය. නව මාධ්‍ය දැන් පොදු ජන සන්නිවේදන ධාරාවක් බවට පත් වෙමින් යන බැවින් මෙවන් ‘කැලෑ පත්තර’ මොඩලයේ හැසිරීම්, සංවර ඉසව්වකට හික්මවා ගත යුතුය යන්න ලියුම්කරුගේ අදහසයි.
(මතු සම්බන්ධයි)

2016/02/26.


Saturday, February 20, 2016

කුරුවිට බටදොඹ ලෙන පිළිබඳ අලුත් කියැවීමක්



 
Human Evolution සහ Science සඟරාවල හෙළිදරව්ව



(ක්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)

(ආචාර්ය නිමල් පෙරේරා මහතා සමග කළ සාකච්ඡාවක් අසුරිණි)

රත්නපුර දිස්ත‍්‍රික්කයේ, කුරුවිට පිහිටි ‘බටදොඹ ලෙන’, දකුණු ආසියාවේ ඇති පැරණිම ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික මානව ජනාවාසවලින් එකකි. එය අදින් වසර 40,000ක් පැරණි ය. (නිමල් පෙරේරා-2005) බටදොඹ ලෙන, මධ්‍ය ශිලා යුගයට අයත් ‘නවීන මානවයන්ගේ’ ජනාවාසයකි. තවත් ආකාරයකට කියනවා නම්, එය ලංකාවේ විසූ ‘බලංගොඩ මානවයන්ගේ’ පැරණිම ජනාවාසයකි.
 
බටදොඹ ලෙන පිහිටා ඇත්තේ, සුප‍්‍රකට ශ‍්‍රී පාද වන අඩවියේ කුරුවිට බෑවුමේ ය. එය මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 400ක් පමණ උසින් පිහිටි අතර, ලෙන ආශ‍්‍රිත ශ‍්‍රී පාද වනය වැසි වනාන්තරයකි. ලෙනෙහි ඇතුළත පළල මීටර් 10කි. ලෙන් විවරයේ උස මීටර් 11කි. අදින් වසර මිලියන 400කට ඉහත පැවති, පෘථිවි ඉතිහාසයේ ප‍්‍රාකේ‍්‍රම්බීය යුගයේ දී ලෙන නිර්මාණය වන්නට ඇතැයි, පුරාවිද්‍යාඥයෝ කියති. වසර මිලියන ගණනක් මුළුල්ලේ ලෙන ආශ‍්‍රිතව පැවති අධික ජල ක‍්‍රියාකාරිත්වයක් හේතුවෙන් ‘ලෙන් කුහරය’ සෑදුණු බව ඔවුහු පිළිගනිති. ලෙන් කුහරය නිර්මාණය වීමෙන් පසුව, ඒ අවට පරිසරය මිනිස් වාසයකට සුදුසු ලෙස සැකසිණි. ඉන් පසුව, අදින් වසර 40,000කට ඉහත දී නවීන මානවයන් විසින් එය මුල් වරට ජනාවාසකර තිබේ. (සිරාන් දැරණියගල-1986/නිමල් පෙරේරා-2005)
 
පර්යේෂණ ඉතිහාසය සහ කාලනිර්ණය
බටදොඹ ලෙනෙහි මුල්ම පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණය කෙරුණේ, 1937 වසරේ දී ය. ජාතික කෞතුකාගාරයේ හිටපු අධ්‍යක්ෂවරයෙකු මෙන්ම, සුප‍්‍රකට සත්ත්ව විද්‍යාඥයෙකු ද වන ආචාර්ය පී. ඊ. පී. දැරණියගල මහතා අතින් එය සිදු විය. එහි ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික මානව ජනාවාසය අදින් වසර 10,000ක් පැරණි, හොලෝසීන යුගයේ මුල් අවධියට අයත් වන බවට, ඔහු එකල නිශ්චය කළේ ය.
 
පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ ‘කැණීම් අංශය’ 1968 වසරේ ඇරඹිණි. එවකට පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් ධුරය හෙබවූ ආචාර්ය රාජා ද සිල්වා මහතාගේ උපදෙස් පරිදි, ආචාර්ය සිරාන් දැරණියගල මහතාගේ මෙහෙය වීමෙන් එය ක‍්‍රියාත්මක විය. ලංකාවේ ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික මානවයන් ගැන පර්යේෂණ කිරීම, එහි ප‍්‍රධාන අරමුණක් විය.
 
ඒ අනුව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව,  1979 වසරේ සිට 1986 දක්වා වරින් වර බටදොඹ ලෙනෙහි පර්යේෂණ කැණීම් කළේ ය. කැණීම් මෙහෙය වූයේ ආචාර්ය සිරාන් දැරණියගල මහතා ය. ඔහු එවකට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ කැණීම් අධ්‍යක්ෂවරයා විය. එම පර්යේෂණයෙන් හෙළිදරව් වූයේ බටදොඹ ලෙනෙහි පැවති ආදි මානව ජනාවාසය, අදින් වසර 36,000ත්, 17,000ත් අතර කාලයට  අයත් වන බවයි.
 
ආචාර්ය සිරාන් දැරණියගල මහතාගේ 1980-1982 කැණීම් වාරයේ දී, ‘කැණීම් ක්ෂේත‍්‍ර නිලධාරියා’ ලෙස කටයුතු කළේ නිමල් පෙරේරා මහතා ය. එහි දී පුද්ගලයන් (මානවයන්) 09 දෙනෙකුගේ පමණ ඇටසැකිලි කොටස් සහ අනෙකුත් ශාරීරික අවශේෂ හමු විය.
 
අලූත්ම පර්යේෂණය-2005
ඉන් පසුව 2005 වසරේ අප‍්‍රියෙල් මාසයේ, නියෝජ්‍ය පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ (කැණීම්) ආචාර්ය නිමල් පෙරේරා මහතාගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් බටදොඹ ලෙන යළි කැණීම් කෙරිණි. ආචාර්ය සිරාන් දැරණියගල, ස්කොට්ලන්තයේ ස්ටර්ලින් විශ්වවිද්‍යාලයේ පුරා භූ විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය ඉයන් ඒ. සිම්ප්සන් යන මහත්වරු ඇතුළු දෙස්-විදෙස් විද්වතුන් පිරිසක් ද, එයට සහභාගි වූහ. එහිදී අදින් වසර 27,000කට ඉහත විසූ බලංගොඩ මානවයන්ගේ ඇටසැකිලි සහ අවශේෂ ද, ජ්‍යාමිතික ශිලා මෙවලම්, සත්ත්ව ඇට කටු සහ තවත් පොසිල ද සොයා ගැනුණි. වර්ෂ 1979 සිට 2005 දක්වා බටදොඹ ලෙනෙහි කළ කැණීම්වලින් බලංගොඩ මානවයන් 35 දෙනෙකුගේ පමණ ඇටසැකිලි සහ ශරීර අවශේෂ  හමු විය.
 
බටදොඹ ලෙනෙහි පැවති නවීන මානව ජනාවාසය, අදින් වසර 13,000ක සිට 37,000ක් දක්වා පැරණි බවට, නිමල් පෙරේරා මහතාගේ පර්යේෂණයෙන් කාලනිර්ණය කෙරිණි. ලෙනෙහි මානව සාධක ඇති ආදිතම පස් තට්ටුව, අදින් වසර 40,000ක් පැරණි බව ද ගණනය කෙරිණි. (පෙරේරා-2010)
 
විශේෂ කාරණයක්
බටදොඹ ලෙනෙහි විසූ බලංගොඩ මානවයන්, අදින් වසර 20,000කට පමණ ඉහත දී තාල වර්ගයේ ශාකවල (වේවැල්/කිතුල්/කටු කිතුල්/පුවක්/බට/දෝතලූ වැනි) ගොබ, පත‍්‍ර සහ අනෙකුත් කොටස්වලින් නිදා ගැනීමේ ඇතිරිලි බඳු ද්‍රව්‍ය, දඩ මස් තබන මැසිවලට එලන ඇතිරුම් ද්‍රව්‍ය සහ කුඩා පැසක් බඳු මළු ආදිය සකසා ගත් බව, අලූත්ම පර්යේෂණවලින් හෙළි විය. ඊට අමතරව මුහුදුබඩ ජනාවාස අතර සංක‍්‍රමණය, ධීවර කර්මාන්තය පිළිබඳ පැරණිම තොරතුරු යන කාරණා ද ඉන් අනාවරණය විණි. (නිමල් පෙරේරා/නිකෝස් කොරම්පාස්/ඉයන් ඒ. සිම්ප්සන්/සිරාන් යූ. දැරණියගල/ඩේවිෙඩ් බුල්බෙක්/ජෝන් කමින්ගා/ජූඞ් පෙරේරා/ඩොරියන් කියු. පූලර්/කැතරින් සාබෝ/නූනෝ ඩී. ඔලිවේරා-2005)
 
බටදොඹ ලෙනෙහි අලූත්ම පර්යේෂණ දත්ත ඇතුළත් විශේෂ ලිපියක්,
(People of the ancient rainforest:Late Pleistocene foragers at the Batadomba-lena rockshelter, Sri Lanka/Journal of Human Evolution-2011-Sep. -Volume-61, Issue-3.) නමැති ජාත්‍යන්තර මානව පුරාවිද්‍යා සඟරාවේ, 2011 සැප්තැම්බර් කලාපයේ පළ විය.

බටදොඹ ලෙනෙහි විසූවන්, ආසියානු නවීන මානවයන්ගේ ශාරීරික නවීනත්වය මෙන්ම, නවීන හැසිරීම් විලාශයන් ද පෙන්නුම් කරති.

සයන්ස් සඟරාවේ අනාවරණය 
ලංකාවේ විසූ නවීන මානවයන් සම්බන්ධ විශේෂ කාරණයක්, ජාත්‍යන්තර ‘සයන්ස් සඟරාවේ’, 2105 මාර්තු 13 කලාපයෙන්
^Science/Vol-347no6227/13March 2015& අනාවරණය කෙරිණි. එය පර්යේෂණ ලිපියකි. එය ඉදිරිපත්කර ඇත්තේ බි‍්‍රතාන්‍යයේ, ඔක්ස්ෆර්ඞ් විශ්වවිiාලයේ පැටි‍්‍රක් රොබර්ට්ස්, ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන ආතනයේ ආචාර්ය නිමල් පෙරේරා, ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ, ඔෂාන් වෙදගේ, බි‍්‍රතාන්‍යයේ, බ්රැඩ්ෆෝර්ඞ්  විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේෂක, ආචාර්ය සිරාන් දැරණියගල, පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ, ජූඩ් පෙරේරා සහ සමන් ඇරෑගම, බි‍්‍රතාන්‍යයේ, ඇන්ඩෘ ග්ලෙඩ්හිල්, මහාචාර්ය මයිකල් ඩී. පැට‍්‍රාලියා සහ ජුලියා ඒ. ලී-තොර්ප් යන විද්වතුන් විසිනි.
 
එහි සඳහන් වන ආකාරයට, ලොව නවීන මානවයන් ඝර්ම කලාපීය (නිවර්තන කලාපීය) වර්ෂා වනාන්තර පරිසරයට අනුගතව ජීවත්වූ බවට ප‍්‍රථම විද්‍යාත්මක සාක්ෂි සමූහය ලැබෙන්නේ ශ‍්‍රී ලංකාවෙනි. එය සිදුව ඇත්තේ අදින් වසර 20,000ක් තරම් ඈත කාලයේ දී ය. පර්යේෂකයන් මෙම තොරතුරු අනාවරණයකර ගෙන ඇත්තේ, ලංකාවේ ප‍්‍රකට ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික පුරාවිද්‍යා කැණීම් භූමි වන, කුරුවිට ‘බටදොඹ ලෙන’, බුලත්සිංහල ‘පාහියන් ලෙන’, බලන්ගොඩ ‘කූරගල ලෙන්’ සහ උඩ වලවේ ‘බෙල්ලන්බැඳිපැලැස්ස’ යන ස්ථානවලින් ලැබුණු නවීන මානව අවශේෂ, බි‍්‍රතාන්‍යයේ ඔක්ස්ෆර්ඞ් විශ්වවිද්‍යාලයේ දී ගැඹුරු හැදෑරීම්වලට ලක් කිරීමෙනි.
 
කෙසේ වෙතත්, පාහියන් ලෙන සහ බටදොඹ ලෙන ඇතුළු ලෙන් කැණිම්වලින් හෙළි වූයේ, එකල විසූ මානවයන් ඝර්ම කලාපීය (නිවර්තන කලාපීය) වර්ෂා වනාන්තර පරිසරයෙහි අභියෝග සාර්ථකව ජය ගෙන ජීවත්වූ බවයි. ඔවුන්ගේ ආහාර අපද්‍රව්‍යය අතර, ශාක ද්‍රව්‍යය ද, කුඩා සතුන්ගේ අවශේෂ ද බහුලව තිබිණි. එය ඔවුන්, ඝර්ම කලාපීය (නිවර්තන කලාපීය) වර්ෂා වනාන්තර පරිසරයෙහි අභියෝග සාර්ථකව ජය ගෙන ජීවත්වූ බවට සාක්ෂියක් විය. ‘සයන්ස්’ ජාත්‍යන්තර සඟරාව හෙළි කරන්නේ ඒ කතා පුවතයි.
 
අදින් වසර 20,000ක් තරම් අතීතයේ දී ලංකාවේ විසූ නවීන මානවයන්, දඩයම් කළ සතුන්ගේ මස් මෙන්ම, ශාක ද්‍රව්‍යය ද එක සේ ආහාරයට ගෙන තිබූ බව, ‘සයන්ස්’ සඟරාව කියයි. එය ඔවුන් අලූත් ආහාර සංස්කෘතියකට එක් වුණු අවස්ථාවකි. පර්යේෂක පැටි‍්‍රක් රොබර්ට්ස් මහතා පවසන අන්දමට, අදින් වසර 20,000ක් තරම් ඈත වකවානුවක එවන් සාක්ෂි හමු වන්නේ ලංකාවෙන් පමණි. ඔහුට අනුව එය, නවීන මානවයා ඝර්ම කලාපීය (නිවර්තන කලාපීය) වර්ෂා වනාන්තර ආශ‍්‍රිතව සාර්ථකව යැපුණු බවට ලොව හමුවන පැරණිම සාක්ෂියකි.
 
‘සයන්ස්’ සඟරාවේ සඳහන් වන අන්දමට, පැටි‍්‍රක් රොබර්ට්ස් ඇතුළු පර්යේෂකයන්, ලංකාවෙන් හමුවූ නවීන මානව දත් ගැඹුරු පරීක්ෂාවන්ට ලක්කර තිබේ. එහි දී ඔවුන් ඒවායෙහි එනමලය කාබන් සහ ඔක්සිජන් සමස්ථානික ක‍්‍රමයකට (Isotope Analysis) විශ්ලේෂණයකර ඇත. නවීනයෙකු වන්නට පෙර දඩ මස් පමණක් ආහාරයට ගත් ඔවුන්, අදින් වසර 20,000ක සන්ධිස්ථානයේ දී ශාක ද්‍රව්‍යය ද ආහාරයට එක්කර ගත් බව හෙළිවී ඇත්තේ එයිනි.
^Science/Vol-347no6227/13March 2015&

එය ලෝක මානව පරිණාමයේ තවත් යෝධ පියවරකි.

2016.02.21.





Monday, February 15, 2016

ජාතික ජන මාධ්‍ය සහ නව මාධ්‍යයෙහි අභියෝගය-05 වගකීම සහ සදාචාරය තවදුරටත්


 









 වගකීම සහ සදාචාරය තවදුරටත්
ඇත්තටම සියල්ලම හෙළි කළ යුතු ද?
 



(ක‍්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)
පොදුවේ ගත් කල, නව මාධ්‍ය ධාරාවේ සිටින උදවිය මෙන්ම ඒවාට සහාය පළ කරන උදවිය ද, යම් ප‍්‍රවෘත්තිමය සංසිද්ධියකට අදාළ ‘සියල්ලම’ හෙළි විය යුතු යයි කල්පනා කරති. ඔවුන් ලියා පළ කරන හෝ පවසන දේවල් මගින් ඒ බව පෙනී යයි. යමෙක් ඒ අදහස පිළි ගන්නේ යයි සිතමු. එහි දී පැන නැගෙන ගැටළු තුනක් තිබේ.
 

x  -    ඉන් ප‍්‍රධානම ගැටළුව වන්නේ, එලෙස සියල්ලම හෙළි කළ යුතු ද? යන කාරණයයි.
 

x  -    අනෙක සියල්ල හෙළි කිරීම නිසා යම් පාර්ශවයක් අගතියට පත් වන්නේ නම්, ඒ ගැන වගකීමක් දරන්නේ කවුරුන් ද? යන්නයි.
 

x  -    තුන් වැන්න වන්නේ, රටේ ක‍්‍රියාත්මක වන පොදු නීති පද්ධතිය පවා උල්ලංඝනය කරමින් එබඳු හෙළිදරව් කිරීම් කළ හැකි ද? යන්න සහ ඊට නීතියෙන් ඉඩ ලැබේ ද? යන්නයි.
 

සම්මත ධාරාවේ ජාතික ජන මාධ්‍ය, ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයේ දී නීති, ආචාරධර්ම පමණක් නොව, ‘රීති’ සමූහයක් ද පිළිපදිති.
 

ඔවුහු මිනීමැරුම්, ස්ත‍්‍රී හෝ ළමා දූෂණ, බිහිසුණු ප‍්‍රචණ්ඩ ක‍්‍රියා ආදී අපරාධමය සිද්ධීන් ගැඹුරින් විස්තර නො කරති. එසේම එබඳු සිද්ධීන්වලට සම්බන්ධ මිනිසුන් හෝ දරුවන් තිගැස්සෙන, සංවේදී ඡායාරූප හෝ චලන රූප භාවිත නො කරති. එසේ කරන්නේ මන්ද? එවන් ප‍්‍රතිපදාවක් පවත්වා ගෙන යන්නේ මන්ද? පුවත කියවන හෝ නරඹන අය, අපරාධයක් කෙරුණු ක‍්‍රමවේදය ගැන ඉගෙන ගත යුතු නැති නියා ය. ඔවුන් අනවශ්‍ය ලෙස කම්පනයට පත් විය යුතු නැති නිසා ය. අපරාධ වින්දිතයන් හෝ ඔවුන්ගේ ඥාති පවුල්වල අය තවදුරටත් කම්පනයට පත් කළ යුතු නැති නිසා ය. ඊළඟට සිය දිවි නසා ගැනීමක් කෙරුණු ආකාරය විස්තර නො කරති. එවැනි සිද්ධියක ප‍්‍රවෘත්තිය ලියන්නේ, ගෙල වැලලා ගැනීමක්, වස පානය කිරීමක් හෝ දුම්රියට පැනීමක් ආදී සංක්ෂිප්ත ස්වරූපයෙනි. දිවි නසා ගැනීමේ සිද්ධියට හුදු වීරත්වයක් ආරෝපණය නො කෙරේ. මෙහි අරමුණ වන්නේ තවත් කෙනෙකුට සිය දිවි නසා ගැනීම සඳහා, ප‍්‍රවෘත්තියෙන් අත්වැලක් ඇති නො වනු පිණිස ය.
 

සිද්ධීන් සත්‍ය වුව ද, ඒවා මහජනයා අතරට යාමෙන් මහජන කැළඹීම්, ජාතීන් හෝ කණ්ඩායම් අතර අරගල හෝ ආගමික ගැටුම් ඇතිවේ යයි සිතිය හැකි නම්, ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් හා මුද්‍රිත මාධ්‍ය ඒවා හෙළි නො කරති. එසේ කරන්නේ රට හෝ ජන සමාජය තවදුරටත් ප‍්‍රචණ්ඩත්වයකට තල්ලූ වීම වළකනු පිණිස ය.
රටේ ජනතාවගේ අතිමහත් ගෞරවයට හෝ භක්තියට පාත‍්‍රවූ, යම් ආගමික විශ්වාස ආදිය ගැන විවේචන එල්ල නො කිරීම ද සිරිතකි. හෙළි කෙරෙන ඇතැම් තොරතුරක්, යම් පවුල් සංඛ්‍යාවකගේ බලවත් සිත් තැවුලකට හේතු විය හැකිය. එබඳු කාරණා හෙළි කිරීමෙන් ජනතාවට අත්වන සෙතක් ද නැත.
 

ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය, යම් සිද්ධියක් හෝ ඊට සම්බන්ධ පුද්ගල චරිතවල නම්-ගම් හෙළිදරව් කරන්නේ, ඉන් ඔවුන්ට අපහාසයක් නොවේ නම් පමණකි. ඔවුහු රටේ අපහාස නීතිය ගරු කරති. බොහොමයක් අවස්ථාවල, ප‍්‍රවෘත්තියෙන් චෝදනාවට ලක් වන තැනැත්තාගේ අදහස් දැක්වීමක් ද ප‍්‍රවෘත්තියට එකතු නො වන්නේ නම් ඔහුගේ නම් පළ කරනු නො ලැබේ!
 

යම් නඩුවක් විභාග වන්නේ ‘ගෘහස්ථ ප‍්‍රචණ්ඩත්ව පනත’ යටතේ නම්, ඔවුහු එය වාර්තා නො කරති. ඒ පනතට අනුව කෙරෙන නඩු විභාග, මාධ්‍යයෙහි වාර්තා කිරීම නීතියෙන්ම තහනම්කර තිබීම ඊට හේතුවයි. ළමයින් සම්බන්ධ ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයන් ද, ඔවුන්ට බලපාන නීති රීතිවලට යටත් විය යුතු ය.
 

නිසියාකාර ශික්ෂණයක් ලැබූ ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවෙකු, කිසිදාක ප‍්‍රමාණවත් තරම් සාක්ෂි නැතිව ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තා කරන්නේ නැත. සිද්ධීන් සත්‍ය වුව ද, සාක්ෂි නැතිනම් ඒවා පළ නොකර සිටින අවස්ථා කොතෙකුත් ඇත. ප‍්‍රවෘත්ති ලිවීමේ දී ඔවුහු මාධ්‍ය ආචාරධර්ම ද ගරු කරති.
 

ඉහතින් සඳහන් කළේ, ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයේ දී ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය විසින් පොදුවේ පවත්වා ගෙන යන, ප‍්‍රධාන පෙළේ ප‍්‍රතිපදාවන් කිහිපයක් පමණි.
 

නීති රීති, ආචාරධර්ම හෝ ප‍්‍රතිපදාවන් කොතෙක් පැවතිය ද, ජාතික ධාරාවේ ඇතැම් මාධ්‍ය ඒවා එක රුපියලකටවත් නො සලකනු ද දක්නට ලැබේ. ඇතැමුන් අපරාධවල කෲරත්වය පෙන්වති. ප‍්‍රචණ්ඩ සිද්ධීන්වල ලේ රසය බෙදා හරිති. ස්ත‍්‍රී දූෂණ හෝ ලිංගික අතවර සිද්ධීන්වල දී කුණු රසය විදාරණය කරති. තවම වැරදිකරුවන් නොවූ මිනිසුන්ගේ ඇඳිවත් ගලවා දමති! අපරාධකරණය ගැන ‘ටියුෂන්’ දෙන ප‍්‍රකාශන පවා වෙළෙඳපොළේ දක්නට ලැබේ. එබැවින් ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත්  සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය ද ‘පොතේ කියන තරම්’ සුජාත ද නැත්තේ ය. අතලොස්සක් නො සරුප්ව හැසිරෙන  ව ඇත්ත ය. එහෙත් සමස්තයක් වශයෙන් ගත් කල, ඒවායෙහි යම් හැදියාවක්, පිළිවෙලක් සහ ප‍්‍රමිතියක් ද දැකිය හැකි වේ. ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය යම් නියාමන ක‍්‍රියාවලියකට යටත්ව හැසිරීම ඊට හේතුවයි.
 

එසේම ඒවා රටේ පොදු නීතියට යටත්ව කටයුතු කරයි. ඔවුන්ගේ පුවතකින් යමෙකුට අපහාස හෝ යම් අනර්ථයක් වූවා නම්, ඊට එරෙහිව නෛතික ක‍්‍රියාමාර්ගයකට යාමට හැකියාව තිබේ. එබැවින් ඔවුන් ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයෙහි යෙදෙන්නේ, යම් සීමාවකට යටත් වෙමිනි.
 

නව මාධ්‍යයෙහි වෙනස
ලියුම්කරු සිතන විදිහට, ජාතික ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය මෙන්ම අන්තර්ජාලය මුල්කර ගත් නව මාධ්‍ය අතර ඇති ලොකුම වෙනස්කම ද මෙයයි. විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය මෙන් නොවේ. නව මාධ්‍යවලට යම් නියාමන ක‍්‍රියාවලියක්, නීති රීත් හෝ විධිමත් ආචාරධර්ම පද්ධතියක් නැත. එබැවින් ඒවාට අසීමිත නිදහසක් ලැබී තිබේ. නව මාධ්‍යයෙහි පළ කිරීම් හෝ නො කිරීම් තීරණය කරන්නේ, එය මෙහෙයවන තැනැත්තා ය. එනම්, වෙබ්කරුවා, බ්ලොග්කරුවා හෝ ෆේස් බුක් ආදී සමාජ මාධ්‍ය ජාලකරුවා ය. ඒවායෙහි මාධ්‍ය නිදහස ඔවුන් අතින්ම තීන්දු වේ. ඒ අයට ඇත්තටම, හිතූ හිතූ දේ ප‍්‍රචාරය කරන්නට තරම් උපරිම නිදහසක් තිබේ!
 


අන්තර්ජාලය දෙස බලන විට, වෙබ් අඩවි, බ්ලොග් අඩවි සහ ෆේස් බුක් වැනි සමාජ මාධ්‍ය ජාල, දැන් කිසියම් ‘පොදුජන මාධ්‍ය ධාරාවක්’ බවට පත්ව ඇති බව පෙනෙයි. එහෙත් ෆේස් බුක් සහ ඊට සමාන සමාජ මාධ්‍ය ජාලා කිසියම් පෞද්ගලික මට්ටමේ සන්නිවේදන මෙවලමක් බව ප‍්‍රකට ය.එහෙත් එය ද දැන් පොදු ජන සන්නිවේදනය පිණිස භාවිත වේ. විකල්ප ප‍්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය 2016 ජනවාරි 27 වැනි දා නිකුත් කළ සමීක්ෂණ වාර්තාවේ දැක්වෙන අන්දමට ද, මහජනයා ප‍්‍රවෘත්ති හෝ එදිනෙදා තොරතුරු ලබා ගැනීමේ අංක එකේ ජනප‍්‍රිය මූලාශ‍්‍රය වන්නේ පෞද්ගලික රූපවාහිනී නාලිකාවන් ය. දෙවනුව ෆේස් බුක් සමාජ මාධ්‍ය ජාල සහ අන්තර්ජාලයයි. මින් වයස අවුරුදු 18-24 කාණ්ඩයේ අයගේ අංක එකේ ප‍්‍රවෘත්ති මූලාශ‍්‍රය ෆේස් බුක් ය. එසේම බහුතරයක් පිරිස්, තමන්ට ඊමේල් මගින් එන ප‍්‍රවෘත්තිමය පණිවුඩ අන්‍යයන් සමග බෙදා ගැනීමට කැමැත්තෝ ය. මින් පෙනී යන කාරණය වන්නේ, නව මාධ්‍ය අද ඉතා පුළුල් සන්නිවේදන ක‍්‍රියාවලියක යෙදී සිටින  බවයි. එය ඇත්තටම අද, යම් ආකාරයක පොදු ජන මාධ්‍ය ධාරාවක් බවට පත් වෙමින් තිබේ. සම්මත ධාරාවේ ජන මාධ්‍යයට නැති, අසීමිත නිදහසක් භුක්ති විඳිමින් ඔවුහු ඒ තත්ත්වයට එසැවී සිටිති.
 

නව මාධ්‍යයෙහි හැඩතල
අන්තර්ජාලය මුල්කර ගත් නව මාධ්‍ය නන් වැදෑරුම් ය. එදිනෙදා තොරතුරු හෝ ප‍්‍රවෘත්ති ගෙන ඒම, එදිනෙදා දේශපාලනික හෝ සමාජ-සංස්කෘතික සිදු වීම්වලින් මතු වන ප‍්‍රවණතා පිළිබඳ විචාර හෝ අදහස් දැක්වීම, සිය මති මතාන්තර  එළි දැක්වීම, කලා සහ සාහිත්‍ය කාරණා හෝ නිර්මාණ ඉදිරිපත් කිරීම, සංචාරක සටහන්, විදෙස් තොරතුරු ආදිය ගෙන ඒම වැනි දේවල් එහි දැකිය හැකි ය. ඇතැමෙක් විවිධාකාර ඡායාරූප ගෙන එති. ප‍්‍රවෘත්ති හෝ එදිනෙදා තොරතුරු ගෙන එන වෙබ්, බ්ලොග් හෝ ෆේස් බුක් පිටු හැරුණු විට, නව මාධ්‍යයෙහි වැඩිපුරම දක්නට ලැබෙන්නේ, දේශපාලනික, සමාජමය, සංස්කෘතික, හෝ වෙන යම් ප‍්‍රවණතා පිළිබඳ විචාර, අදහස් හෝ මති මතාන්තර එළිි දැක්වීම් ය. මේ ආකාරයේ අදහස් ප‍්‍රකාශනවලට සම්මත ධාරාවේ මාධ්‍ය තුළින් එතරම් ඉඩක් නො ලැබේ. එහෙත් නව මාධ්‍යයේ දී ඒ සඳහා පුළුල් ඉඩකඩක් විවරකර ගෙන ඇති අයුරු පෙනෙයි.
 

අන්තර්ජාල මාධ්‍ය බොහොමයක, එය හසුරුවන්නා හෝ ප‍්‍රකාශයට පත් කරන්නා කවුරුන් ද? යන්න මෙන්ම, ඔහුගේ ඊමේල් ලිපිනය ද  පැහැදිලිව දක්වා තිබේ. එහෙත් සමහර අඩවිවල එබඳු විස්තරයක් නැත. අන්තර්ජාලයේ හමුවන අඩවි විශාල සංඛ්‍යාවක හසුරුවන්නෝ අන්වර්ථ නම්වලින් පෙනී සිටිති. (එය අන්තර්ජාල මාධ්‍යයේ සම්ප‍්‍රදායක් වන්නට ද පුළුවන) එසේම පළ කරන පුවතට හෝ ලිපියට ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමේ කවුළුව හැරෙන්නට, අඩවිය හසුරුවන්නා සමග ගනුදෙනු කළ හැකි ක‍්‍රමයක් ඒවායෙහි පෙන්වා නැත. සමහර අන්තර්ජාල අඩවි මෙසේ අන්වර්ථ නම්වලින් පෙනී සිටිමින් ඇති පදම් විවේචන එල්ල කරති. යම් යම් පුද්ගලයන්ට හිතූ සේ මඩ ගසති. අතිශයින්ම අන්තවාදී ලෙස අදහස් පළ කරති. කොටින්ම මෙය, සැඟවී සිට මුළු සමාජයටම ගල් ගසන්නාක් බඳු අමුතු තත්ත්වයකි.
 

ලියුම්කරුගේ අදහස, මෙය නෛතිකව බලපාන කාරණයක් බවයි. මෙබඳු අඩවියකින් යමෙකුට අනර්ථයක් වුව හොත්, ඊට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගැනීමේ සෘජු හැකියාවක් නැත. ඒ, අඩවිය හසුරුවන්නෙක් හෝ ලිපිනයක් සොයා ගත නො හැකි බැවිනි. එහෙත් සම්මත ධාරාවේ මාධ්‍ය තුළ තත්ත්වය වෙනස් ය. ඒවායෙහි කර්තෘවරු හෝ සංස්කාරකවරු ප‍්‍රසිද්ධියේ පෙනී සිටිති. ප‍්‍රකාශකවරු සිටිති. ආයතන ප‍්‍රධානීහු සිටිති. පුවත්පත් ක්ෂේත‍්‍රයේ නම්, නෛතික වගකීම ඇත්තේ කර්තෘ, ප‍්‍රකාශක හා මුද්‍රණකරුට ය. ඒ තොරතුරු සඟවන ප‍්‍රකාශන ‘කැලෑ පත්තර’ ලෙස  සලකති! මාධ්‍ය අයතන, ‘නෛතික පුද්ගලයන්’ සේ පෙනී සිටින බැවින්, යමෙකුට අනර්ථයක් වුව හොත්, ඊට එරෙහිව නීතිමය ක‍්‍රියාමාර්ග ගැනීමට පුළුවන. නව මාධ්‍ය ධාරාවේ දැනට, එවන් තත්ත්වයක් දක්නට නැත.
 

අනෙක, අන්තර්ජාලයේ එන ‘ලිහිල’ නිසා යමෙකුට ව්‍යාජ අඩවි ඇරඹීමට ද පුළුවන. ෆේස් බුක් ගිණුම් බොහොමයක් මෙසේ ව්‍යාජව පවත්වා ගෙන යන බව ද නො රහසකි.
 

සම්මත ධාරාවේ මාධ්‍ය, ‘මාධ්‍ය ආයතන’ වශයෙන් පවත්වා ගෙන යන  බව මීට පෙර ද සඳහන් කළෙමි. එබැවින් එවන් මාධ්‍ය ආයතනයක්, නිතැතින්ම සාමූහික කටයුත්තක් බවට පත් වේ. ඒවාට යම් යම් ප‍්‍රතිපත්ති සහ න්‍යාය පත‍්‍ර තිබේ. ඒවා ඔවුන්ගේ හාම්පුතුන්ගේ මතා මතාන්තර හෝ වෙළෙඳ මති මතාන්තර නියෝජනය කරන බව ඇත්ත ය. එසේ වුව ද ඒවායෙහි යම් ‘පොදු බවක්’, එනම් සමාජ ගෝචර බවක් දැකිය හැකි ය. එහෙත් නව මාධ්‍යයෙහි සියලූ කාරණා තීන්දු වන්නේ, එය හසුරුවන්නාගේ දැක්ම හෝ මති මතාන්තර අනුව පමණි. ඔහුගේ දැක්ම සමාජ ගෝචර වුව හොත් නම් හොඳ ය!
කෙසේ වෙතත් නව මාධ්‍ය ධාරාවේ එන බොහොමයක් අන්තර්ජාල අඩවි, ඉතාමත් ප‍්‍රශස්තව පවත්වා ගෙන යනු පෙනෙයි. ඒවායෙහි අඩවිය හසුරුවන්නා කවුරුන් ද?, ඊමේල් ලිපිනය කුමක් ද ආදී විස්තර ප‍්‍රසිද්ධියට පත්කර තිබේ. එසේම  ඉන් යමෙකුට අනර්ථයක් වුව හොත්, ඒ සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමට ද ඉඩ සලසා ඇත. එහෙත් නව මාධ්‍ය රැල්ලේ බොහොම දෙනෙක් එසේ නො වෙති!
 

බස හා ස්වභාවය
ප‍්‍රවෘත්ති හෝ එදිනෙදා සිද්ධීන් මෙන්ම පෞද්ගලික තොරතුරු හුවමාරුව ද හැරුණු විට, නව මාධ්‍ය බහුතරයක් වෙන්ව තිබෙන්නේ ‘අදහස් දැක්වීම්වලට’ ය. මින් වැඩි හරියක් ‘බ්ලොග් අඩවි’ වේ. ඉන් අඩවි වැඩි සංඛ්‍යාවක්, පුවත්පත් ලෝකයේ එන ‘තීරු ලිපි’ හෝ ‘විචිත‍්‍රාංග (කලර් ස්ටෝරි) සිහි ගන්වයි.  තීරු ලිපි හෝ විචිත‍්‍රාංග රචනයේ දී ‘වාර්තා බස’ යොදා නො ගැනේ. එහි දී ඊට එහා ගිය අලංකාර බස් වහරක් භාවිත කිරීම සිරිතයි. අන්තර්ජාලයේ හමු වන එබඳු අඩවි බොහොමයක්, ඉතා විචිත‍්‍රවත් බස්  වහරක් සහ අපූර්ව රචනා ශෛලියක් භාවිත කරනු පෙනෙයි. ඉන් ඇතැමෙකුගේ ලියැවිල්ලක රස, පුවත්පත් ලෝකයේ පවා දැකීම උගහට ය. ඇතැමෙක් සදය උපහාසයෙන් මනරම් ලියැවිලි ඉදිරිපත් කරනු පෙනෙයි. නව මාධ්‍ය ධාරාවේ හමු වන මේ ලක්ෂණය චමත්කාරජනක ය. පොදුවේ ගත් කල, නව මාධ්‍යවල තොරතුරු හැසිරවීම ඉතා නිදහස් ආරක් මතු කරනු දැකිය හැකි ය.
 


තත්ත්වය මෙසේ වුව ද, ඇතැම් අඩවිවල ක‍්‍රියාකාරිත්වය බෙහෙවින්ම අවුල් සහගත ය. ඒ අය ස්ත‍්‍රී දූෂණ පුවතක් පළ කරන විට, එය නාටකීය ලෙස උත්කර්ෂයට නංවා ලියති. දේශපාලනික කාරණයක දී ප‍්‍රති විරුද්ධ පාර්ශවයන්ට හැකි උපරිමයෙන් අපහාස කරති. එක්තරා ජනප‍්‍රිය පැරණි ප‍්‍රවෘත්ති වෙබ් අඩවියක්, සැමවිටම භාවිත කරන්නේ ඉතාමත් වෛරී භාෂාවකි. ඉතා ජනප‍්‍රිය තවත් ප‍්‍රවෘත්ති වෙබ් අඩවියක්, සිය ප‍්‍රවෘත්තිවලට ලැබෙන ඉතාමත් අසැබි වදන් ඇතුළත් ‘කොමෙන්ටු’ එලෙසින්ම පළ වන්නට හැර නිහඬව සිටිනු පෙනෙයි. යම් යම් දේශපාලන නායකයන්ට මෙන්ම නිළියන්ට ද අපහාස නම් පටබඳිති. ප‍්‍රසිද්ධියේ කියන්නට බැරි තරම් නො සරුප් වදන් පවා සිය ප‍්‍රවෘත්ති කොපිවලට බහාලන අඩවි ද තිබේ!
 

මෙබඳු නො සරුප්, හැපිචෝල්කාර හැසිරීම්, අන්තර්ජාලය තුළ චමත්කාරජනක නව සන්නිවේදන අාරක් පුබුදු කළ ‘ඊ පරම්පරාවේ’ අඩවිකරුවන්ට ද අපහාසයකි. දැන් නව මාධ්‍ය, ප‍්‍රබල ප‍්‍රසිද්ධ සන්නිවේදන ධාරාවක් බවට පත් වෙමින් යන බැවින් මේවා නුසුදුසු හෝ, සමාජ ගෝචර නො වන ලක්ෂණ බව පිළිගත යුතුව තිබේ.
සුළු පිරිසක් හැරුණු විට, අන්තර්ජාල මාධ්‍ය ධාරාවේ වැඩි දෙනෙකුට ප‍්‍රශස්ත බස් වහරක් දක්නට නැත. සමහරු අන්‍යයන් කොපි කරන බව පෙනේ. හොඳ බසක් නැතත්, ඔවුහු තම අදහස් අකුරු කරන්නට කැමැත්තෝ ය. ඇතැමුන් ‘ඇසේ පැළවෙන
සංකල්ප රූප මවන්නට දක්ෂයෝ ය. එය අගය කළ යුතු ලක්ෂණයකි.
 

අන්තර්ජාල මාධ්‍යයෙහි වෙනස් ශෛලියක්, වෙනස් ක‍්‍රම රටාවක් ඇති වීම නරක දෙයක් නොවේ. එහෙත් එය ජන සමාජයෙහි, සංස්කෘතියෙහි මෙන්ම භාෂාවෙහි ද පිරිහීමක්, පිළිකුලක් හෝ මදාවි ස්වරූපයක් ජනිත කරවන්නක් නො විය යුතුය යන්න, ලියුම්කරුගේ කල්පනාවයි.
 

අන්තර්ජාල නව මාධ්‍යය තුළ සමාජ ගෝචර, සංවර සම්පන්න හෝ ජන සන්නිවේදනය ගැන, යම් දැනුවත් භාවයක් සහිත මාධ්‍යකරණයක් දැකිය හැක්කේ අල්ප වශයෙනි. 2015 වසරේ ඔක්තෝබර් මාසයේ දිගහැරුණු, කොටදෙනියාවේ ‘සේයා’ දැරියගේ් ඝාතනය සම්බන්ධයෙන් ඇතැම් අන්තර්ජාල මාධ්‍ය හැසිරුණු ආකාරය ඊට හොඳම නිදසුනයි. ඔවුන් ඒ සම්බන්ධයෙන් මුදා හැරියේ ප‍්‍රසිද්ධ මාධ්‍යයකට නො තරම්වන දේවල් ය. ඇත්තටම ඒ සියල්ල හෙළි කළ යුතු ද? යන්න, මෙහි දී මතුවන ගැටළුවයි.
(මතු සම්බන්ධයි.)

2016.02.16.








Thursday, February 11, 2016

ජයන්ත‍ගේ අලුත්ම කෘති ‍මෙන්න


 ජයන්ත වි‍ජේරත්න ‍හේරත්‍‍ගේ අලුත්ම කෘති


Wednesday, February 10, 2016

ජාතික ජන මාධ්‍ය සහ නව මාධ්‍යයෙහි අභියෝගය-04


වගකීම සහ සදාචාරය



(ක‍්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)
මීළඟට සාකච්ඡුා කළ යුතු කාරණය වන්නේ, අන්තර්ජාලය මුල්කර ගත් නව මාධ්‍ය, කොතෙක් දුරට සමාජ ගෝචරව ක‍්‍රියාත්මක වන්නේ ද? යන්නයි. සමාජය පිබිද වීමට තරම් සදාචාරවත් බවක් හෝ පරිණත බවක් ඒවාට තිබේ ද? යන්න, මෙහි දී පැන නැගෙන වැදගත්ම කාරණයයි. එය ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයෙහි එන වගකීම සහ සදාචාර සම්පන්නභාවය  සමග ගැට ගැසී ඇති දෙයකි.

ජනප‍්‍රිය අන්තර්ජාල  අඩවියක, මෑතක පළවූ සිද්ධියක් සැකෙවින් මෙසේ ය.

‘මහා පරිමාණ දුෂණ සම්බන්ධයෙන් කරුණු සෙවීමට පත් කෙරුණු එක්තරා රාජ්‍ය කොමිසමක්, යම් රාජ්‍ය ආයතනයක ඉහළ පෙළේ නිලධාරීන් කිහිප දෙනෙක් වහාම සේවයෙන් ඉවත් කරන්නැයි නියෝග කරයි. එය අදාළ අමාත්‍යංශයේ ලේකම්වරයාට කෙරුණු ලිඛිත නියෝගයකි. ජාතික පුවත්පතකට අයත් ප‍්‍රවෘත්ති වෙබ් අඩවියක, ඒ සම්බන්ධයෙන් පුවතක් පළ විය.’

‘සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් ‘පිළිතුරු පුවතක් පළ කරන තවත් අඩවිකරු‍වෙක්, වෙබ් අඩවි පුවත අතිශයින්ම උපහාසාත්මක ස්වරයෙන් අභියෝගයට ලක්කර තිබුණේ ය. ඔහුගේ තර්කය වූයේ, පුවතෙහි සඳහන් එක්තරා නිලධාරියෙක් සහ තවත් කිහිප දෙනෙක්, දැනට වසරක කාලයක පමණ සිට එම ආයතනයෙන් ඉවත්ව සිටින නිසා, වෙබ් අඩවි පුවත පදනම් විරහිත බවයි. මෙහි දී කොමිසමට පිස්සු ද?, නැතිනම් වෙබ් අඩවි කතුවරයාට පිස්සු ද? යයි විමසා ඇති ඔහු, වෙබ් අඩවි කතුවරයා කරුණු හරි හැටි සොයා නො බලා පුවත් පළකර ඇතැයි ද චෝදනාකර තිබිණි.’

පිළිතුරු පුවත පළ කළ අඩවිකරුවාට ‘කොමෙන්ටු’ ද විශාල සංඛ්‍යාවක් ලැබී තිබුණේ ය. ඉන් වැඩි දෙනෙක්,  අඩවිකරුවා කියන කාරණය සත්‍යයයි සලකා අදහස් පළකරනු පෙනුණි. ඒ අතර ටික දෙනෙක්, ‘අඩවිකරුවා’ සිය පිළිතුර ඒ පුවත්පතයට හෝ වෙබ් අඩවියට යැව්වා ද? යන්න විමසා තිබිණි. ඇතැම් ‘කොමෙන්ටු’ මගින් වෙබ් අඩවි කතුවරයා නිර්දය ලෙස උපහාසයට ද ලක්කර තිබිණි.

ලියුම්කරුට, පිළිතුරු පුවත පළකළ  අඩවිකරුවා සමග පෞද්ගලික හෝ වෙනයම් ප‍්‍රශ්නයක් නැත. ඔහු එය නිදසුනකට ගන්නේ, ‘නව මාධ්‍ය’ ධාරාව ඔස්සේ කෙරෙන සමහර හෙළි කිරීම්, කොතෙක් දුරට යුක්ති සහගත සහ සාධාරණ දැයි පෙන් වීමේ අදහසිනි.

 පිළිතුරු අඩවි සටහන සහ ‘කොමෙන්ටු’ සමූහය කියවූ කල ලියුම්කරුට වැටහී ගියේ, සාමාන්‍යයෙන් පුවත්පතක හෝ වෙනයම් ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණයක වන ප‍්‍රායෝගික ක‍්‍රියාවලිය ගැන අල්පමාත‍්‍ර හෝ වැටහීමක් නැතිව ඒවා ලියා, ප‍්‍රසිද්ධකර ඇති බවයි!

වෙබ් අඩවි පුවතට මූලාශ‍්‍ර වුණු ලිඛිත නියෝගය නිකුත්කර ඇත්තේ, අධිකරණ බලතල සහිත රාජ්‍ය කොමිසමක සභාපතිවරයා විසිනි. ඔහු දැනටත් අධිකරණ විනිසුරුවරයෙකු ලෙස ද කටයුතු කරන්නෙකි.




ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරණය පැත්තෙන් ගත් කල, කොමිසමේ සභාපතිවරයාගේ ලිඛිත නියෝගය අඩංගු ලිපිය, ඉතා සවිමත් ප‍්‍රවෘත්ති මූලාශ‍්‍රයකි. සාමාන්‍යයෙන් කිසිදු ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවෙක්, අධිකරණයක් හෝ ඊට සමාන බලතල සහිත රාජ්‍ය ආයතනයකින් දුන් ලිඛිත නියෝගයක සඳහන් කරුණු, සත්‍ය දැයි නැවත සොයා බලන්නේ නැත. එය අධිකරණ නියෝගයක් වීම, ඊට හේතුවයි. ලංකාවේ හෝ ලෝකයේ කිසිදු මාධ්‍යකරුවෙක්, ‘අධිකරණ නියෝග’ ඇත්ත දැයි ‘Re Check’ කරන්නේ නැත. ප‍්‍රායෝගිකව එසේ කරන්නට පුළුවන්කමක් ද නැත. අධිකරණ නියෝගයක යම් ගැටළුවක් ඇතැයි සිතමු. එවිට කළ යුත්තේ, සිද්ධියට සම්බන්ධ පාර්ශව ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇති නීති ප‍්‍රතිපාදන යටතේ කටයුතු කිරීමයි. එය මාධ්‍යකට කළ  හැක්කක් නොවේ. මාධ්‍යට කළ හැක්කේ අධිකරණයෙන් කළ මුල් නියෝගය හෝ සංශෝධිත නියෝගය, ප‍්‍රවෘත්තියක් බවට පත්කර පළ කිරීම පමණකි. ඇතැම් අවස්ථාවල නීතිවේදීහු අධිකරණ තීන්දු අභියෝගයට ලක් කරති. ඔවුන් එය කරන්නේ ඒ සඳහා පැනවී ඇති නීති ප‍්‍රතිපාදන යටතේ (ඇපෑලක් හෝ මෝසමක් වැනි) යමිනි. යම් නීතිවේදීන් පිරිසක් එවැන්නක් කළ හොත්, එහි ඇතුළත් කරුණු ද සහිතව මාධ්‍යයට එය වාර්තා කළ හැකි ය.

එබැවින්  පිළිතුරු පුවත පළ කළ අඩවිකරුවා සහ ඔහුට කොමෙන්ටු එවූ බහුතර පිරිස පවසන, ‘හරි හැටි සොයා බලා වාර්තා කිරීම’ කුමක් දැයි ලියුම්කරුට නො තේරේ. යම් අධිකරණයකින් කෙනෙකුට මරණ දඬුවම පැන වූයේ යයි සිතමු.  පිළිතුරු පුවත පළ කළ අඩවිකරුවා මතු කරන තර්කය අනුව යන්නේ නම්, මාධ්‍ය එය වාර්තා කළ යුත්තේ ඔහුට මරණ දඬුවම පැනවීම නිවැරදි දැයි සොයා බලා, සැක හැර දැන  ගැනීමෙන් පසුව ය! ප‍්‍රායෝගිකව එය කළ හැක්කක් ද යන්න ගැටළුවකි.

අනෙක  පිළිතුරු පුවත පළ කළ අඩවිකරුවා පවසන කාරණය ඇත්තක් නම්, මතු වන්නේ බරපතල ප‍්‍රශ්නයකි. එනම්, අධිකරණ බලතල සහිත රාජ්‍ය කොමිසම, කරුණු හරි හැටි සොයා බැලීමකින් තොරව වැඩ කරන බවයි. එසේ නම් අගතියට පත් පාර්ශව නිහඬව සිටියේ ඇයි? එය ද ප‍්‍රශ්නයකි.

ප‍්‍රවෘත්ති මූලාශ‍්‍ර
සම්මත ධාරාවේ විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය ක‍්‍රියාවලියේ දී ප‍්‍රවෘත්ති වාර්තාකරුවෝ, තමන්ට ලැබෙන ‘හෝඩුවාවන්’ ප‍්‍රවෘත්ති බවට පත්කර ගැනීම සඳහා නා නා මාදිලියේ ක‍්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කරති. ඇත්තටම ඔවුන්ට සෑම සිද්ධියක්ම අත්විඳින්නට ලැබෙන්නේ නැත. එබැවින් ඔවුන් එසේ කරන්නේ, තමන්ට ලැබුණු ප‍්‍රවෘත්ති හෝඩුවාවේ සත්‍යතාවය තහවුරුකර ගැනීම පිණිස ය. ඊට අමතරව, වැඩිමනත් විස්තර ගැනීම පිණිස ය. එහි දී ඔවුන් නිල ප‍්‍රවෘත්ති මූලාශ‍්‍ර (ආයතනවල මාධ්‍ය නිවේදන, මාධ්‍ය ප‍්‍රකාශකවරුන් පවසන කාරණා, පොලිස් වාර්තා, විගණන හෝ පරීක්ෂණ වාර්තා, මරණ පරීක්ෂණ වාර්තා ආදිය) මෙන්ම පෞද්ගලික තොරතුරු මුලාශ‍්‍ර පවා භාවිත කරති. යම් සිද්ධියක් ඇතිවූ විට, නිල වාර්තා මෙන්ම එය අත් විඳි හෝ සියැසින් දුටු උදවිය ගෙන් හෝ කරුණු විමසා බලති. සිද්ධියේ පාර්ශවකරුවන් ගෙන් ද තොරතුරු විමසා බලති. ඔවුන් ප‍්‍රවෘත්තිය මුදා හරින්නේ, මේ සියලූ සොයා බැලීම්වලින් පසුව ය.

එහෙත් අධිකරණ තීන්දු හෝ නියෝග, අධිකරණ බලතල සහිත කොමිෂන් සභාවල  තීන්දු හෝ නියෝග, කැබිනට් තීරණ,  පාර්ලිමේන්තුවේ කෙරුණු දේවල්, විගණන වාර්තාවල එන කරුණු ආදිය ගැන, ඒවා ඇත්තදැයි යළි සොයා බැලීමේ සිරිතක් නැත. ඒවායෙහි යම් වරදක් තිබුණ ද, යම් නෛතික පාර්ශවයක් විසින් එය මතු කළ හොත් පමණක්, මාධ්‍ය ඒ ගැන ප‍්‍රවෘත්ති පළ කරනු දැකිය හැකි ය.

අධිකරණ හෝ අධිකරණ බලතල සහිත ආයතනයක තීන්දුවක් යනු, දීර්ඝ නෛතික විමර්ශන ක‍්‍රියාවලියක ප‍්‍රතිඵලයකි. එවැන්නක් ගැන ‘ඇත්ත-යුත්ත’ සොයා බලන්නට ප‍්‍රායෝගිකව මාධ්‍ය ආයතනයකට පුළුවන්කමක් ද නැත. එහෙත් අධිකරණ තීන්දුවලට  එරෙහිව ද යම් යම් අය ‘ඇපැල්’ ගනිති. එනම් අභියාචනා අධිකරණයේ පිහිට පතති. එවිට ‘ඇපෑල’ එහි සඳහන් කරුණු ද සහිතව ‘ප‍්‍රවෘත්තියක්’ (කාරණය ප‍්‍රවෘත්ති වටිනාකමක් සහිත නම්) බවට පත් වේ. ඇපෑල මගින් චූදිතයන් නිදහස් වූහයි සිතමු. එය ද නිසැකවම ‘ප‍්‍රවෘත්තියක්’ බවට පත් වේ. ඇපෑල මගින් චූදිතයන් නිදහස් වූවා යයි කියන්නේ කුමන අරුතක් ද? එහි තේරුම මුල් තීන්දුව වැරදිි එකක් වූ බවයි. චූදිතයන් එය නිවැරදිකරවා ගෙන ඇත්තේ, ‘ඇපෑල’ නමින් මහජනයා අතර ප‍්‍රකට නෛතික ක‍්‍රියාවලිය ඔස්සේ යමිනි. එසේ නැතිව, මාධ්‍යකට එය නිවැරදි කරන්නට හැකියාවක් නැත.
(මතු සම්බන්ධයි)
2016/01/18.