Total Pageviews

Saturday, May 8, 2021

රසායනික පොහොර පිළිබඳ ප්‍රශ්නය

 

රසායනික පොහොර

මෙ.ටො. පණස් හතර ලක්ෂයකට
හෙක්ටයාර් එකක ඵලදායිතාවය 

ඉහළ ගොස් ඇත්තේ
වසරකට කිලෝ-52කින්

 



(ක්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)
කිලෝ පණහක රසායනික පොහොර මල්ලක්, වී ගොවීන්ට රුපියල් 350කට ලබා දෙමින් වර්තමාන පොහොර සහනාධාර ක්‍රමය ඇරඹුණේ 2005 දී පමණ ය. එවකට ජනාධිපති ධුරය හෙබැවූ මහින්ද රාජපක්ෂ, සද්භාවයෙන් ගත් ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දුවකි. එහෙත් සිදු වූයේ අනිකකි.
රුපියල් 350කට කිලෝ පණහක පොහොර මිටියක් දෙන නිසා ගොවීහු අස්සක් මුල්ලක් නෑර ම වී වගා කරන්නට පෙළඹුණහ. පසුව තේ, පොල්, රබර් සහ සුළු අපනයන භෝගවලට පවා පොහොර සහනාධාරය දෙන්නට සිදු විණි. ගොවීන් ගෙන් ඇතැමෙක්, නිර්දේශිත ප්‍රමාණ පවා ඉක්මවමින් ඉවක්-බවක් නැතිව අධික ලෙස පොහොර දමන්නට පටන් ගත්තෝ ය. 

‘නිකන් වගේ’ ලැබෙන නිසා ගෙවතුවල වැවෙන කොස්, අඹ, කෙසෙල් ආදී භෝගවලට ද සහනාධාර පොහොර දැමූහ. අන්තිමේ දී සරු පොළොවට යහමින් වස (බැර ලෝහ) කලවම් විය. එය ඔරොත්තු නො දෙන තරම් විෂ සහිත විය.
 

2005 සිට 2020 දක්වා කාලය තුළ රටේ වී ගොවිතැන වෙනුවෙන් රසායනික පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 54,53,000ක් භාවිතා කරන විට, වී නො වන වගාවන් (තේ,  රබර් සහ පොල් ආදී) සඳහා ද, රසායනික පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 53,63,000ක් පමණ භාවිතාකර තිබේ! මේ බව සඳහන් වන්නේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු වාර්තාවල ය.
 

මේ දිනවල ‘රසායනික පොහොර ආනයනය’ සම්බන්ධව කතිකාවක් හට ගෙන තිබේ. රජය නොබෝ දිනකින් ම, රසායනික පොහොර ආනයනය කිරීම නතරකර දමා, කාබනික පොහොර භාවිතයට යන බව පැවසීම, එයට නිමිත්ත වී තිබේ.
 

කෘත්‍රිම පොහොර ඇතුළු කෘෂි රසායන නිසා වාරි ජලයට, කෘෂිකාර්මික පසට, එක්ව ඇති වස-විස කන්දරාව ගැන සඳහන් කළ ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ, එයින් මිනිසුන්ට හට ගන්නා ලෙඩ රෝගවලට පිළියම් යෙදීම සඳහා විශාල මුදලක් වැය වන බව ද කීවේ ය. එය රසායනික පොහොර භාවිතය නිසා ලැබෙන ලාභයට වඩා වැඩි බව ද ඔහු සඳහන් කළේ ය. එබැවින් රටේ සමස්ත කෘෂිකර්මය ම, ‘කාබනික ගොවිතැනකට’ තල්ලුකරගෙන යාම ප්‍රඥා ගෝචර බව ද ජනාධිපතිවරයාගේ අදහස වූයේ ය. දැනුදු ගොවීන්ට රජයෙන් පොහොර සැපයෙන්නේ සහනාධාර ක්‍රමයට ය.
 

අප්‍රියෙල් 22දා ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් කොළඹ, කොටුවේ ජනාධිපති මන්දිරයේ පැවති රාජ්‍ය සංස්ථා සහ ව්‍යවස්ථාපිත මණ්ඩල ප්‍රධානීන්ගේ හමුවක දී් මේ බව පවසා තිබිණි.
 

සිංහල හා හින්දු අලුත් අවුරුද්ද ගෙවී ගොසිනි. රටේ බොහොමයක් වියලි කලාපීය පෙදෙස්වල වී ගොවීහු 2021 ‘යල කන්නය’ ඇරඹීමට සූදානම් වෙමින් සිටිති. 2020 යල කන්නයේ ද ගොවීහු රට පුරා හෙක්ටයාර් 4,56,206ක පමණ වී වගා කළහ. මේ දිනවල ඔවුහු ‘මඩ වැඩවල’ නියැලෙමින් පසුවෙති.
 

රට, මේ දිනවල විදෙස් විනිමය හිඟයෙන් ද පෙළෙයි.  එබැවින්, මෙවර යල කන්නයට අවශ්‍ය රසායනික පොහොර තොග (දළ වශයෙන් පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 1,50,000ක් පමණ) ගෙන්වා ගැනීම ද ගැටලුවක් බවට පත්ව තිබේ.
 

ජනාධිපතිවරයා කාබනික ගොවිතැනක් ගැන කියූ වහාම විවේචකයන් පැවසුවේ, ‘යල කන්නයට පොහොර ගෙන්වන්න සල්ලි නැතිකම හින්දා ඔය වගේ තීරණයකට එන්න ඇතියි’ යනුවෙනි. ඒ කතාවෙහි ද සත්‍යයක් ඇතැයි පෙනෙන්නේ, පසුගිය වගා කන්නවල ලබා ගත් සහනාධාර පොහොර සඳහා  ‘ආනයන සමාගම්වලට’ තවමත් මුදල් හිඟ තබා ඇති බැවිනි. ආනයනකරුවෝ ‘ජාතික පොහොර ලේකම් කාර්යාලයෙන්’ මුදල් ඉල්ලා සිටිති. එහෙත් හිඟය පියවන්නට තවමත්  මුදල් ලැබී නැත්තේ ය. ‘කොටසක් ගෙව්වා. තව රුපියල් කෝටි 25,000ක් විතර ගෙවන්න තියෙනවා’, පොහොර ලේකම් කාර්යාල ආරංචිමාර්ග සඳහන් කළේ ය.
 

අනෙක, දශක හයක පමණ කාලයක් තිස්සේ කෘෂි රසායන සඳහා පදම් වුණු වී වගා භූමිය, ‘කාබනික’ හෝ ‘පාරිසරික’ ගොවිතැනකට හැරවීම දවසෙන් දෙකෙන් කරන්නට බැරි ය. එයට රසායනික පොහොර නො දමා  වසර හතරක් පහක්වත් ගෙවී යා යුතු ය. මුලින් රසායනික පොහොරෙන් රෝගී වූ පොළොව කාබනික ද්‍රව්‍යවලින් (ක්ෂුද්‍ර ජීවී සම්පතින්) සුවපත් කළ යුතු ය. එයට විධිමත් ‘වැඩ පිළිවෙලක්’ තිබිය යුතු ය. රජය රසායනික පොහොර ආනයනය නතර  කරන්නට යන්නේ ඒ කිසිත් නැතිව ය.
 

කෙසේ වෙතත් ජනාධිපතිවරයාගේ පියවර පැසසිය යුතු ය. පමා වීමෙන් හෝ මෙවන් පියවරක් ගන්නේ රටේ යහපත් සෞඛ්‍යය වෙනුවෙන් ය.
 

දැනට රජයේ සමාගම් දෙකක් ද සමග, ප්‍රධාන පෙළේ පොහොර සමාගම් විසි දෙකක් පොහොර ආනයනයෙහි යෙදී සිටිති. ජනප්‍රිය ව්‍යවහාරයේ හැටියට, ඔවුන් ගෙන්වන්නේ ‘ප්‍රමිතිගත’ පොහොර ය. ඔවුන් මෙතෙක් කල් ප්‍රමිතිගත පොහොර ගෙන්වූවා නම්, පිළිකා සහ වකුගඩු රෝග දිනෙන් දින ඉහළ යන්නේ කෙසේ ද?  යන්න ගැටලුවකි. හැරත්, වසරෙන් වසර එකම භූමියට රසායනික පොහොර යෙදීම නිසා ද මහ පොළොව විෂ වීමේ අවදානමක් ඇති වේ!
 

ලෝකයට ‘කෘෂි රසායන’ (පොහොර, වල්නාශක, කෘමිනාශක සහ දිලීර නාශක ආදිය) භාවිතාවට පැමිණියේ 1960 දශකය මුල් භාගයේ සිට ක්‍රියාත්මක වුණු ‘හරිත විප්ලවය’ ඔස්සේ ය. එය ලෝක ව්‍යාප්ත වැඩ සටහනකි. ක්‍රමයෙන් ලොව වැඩි වන ජනගහනයට ප්‍රමාණවත් තරම් ආහාර නිපදවීම, එහි ඉලක්කය විය. ඒ සඳහා පාරම්පරික බව භෝග, නවීකරණය කෙරිණි. ධාන්‍ය භෝගවලින් වැඩි අස්වැන්නක් ගෙන දෙන සේ දෙමුහුම්කර වැඩි දියුණු කෙරිණි.
 

ඒවා වගා කරන්නට කෘෂිකාර්මික යෙදවුම් (රසායනික පොහොර, පළිබෝධනාශක, ඉසින යන්ත්‍ර සහ ට්‍රැක්ටර් ආදී) හඳුන්වා දිනි. නව වී වර්ගවලින් වැඩි අස්වැන්නක් ලැබීමත් සමගම, මහජනයා ද ඒවා වැළඳ ගත් හ. දැන් මුළු රට පුරා වගා කරන්නේ හරිත විප්ලවයේ වී ප්‍රභේද ය. මේ ක්‍රියාවලියට ඔරොත්තු දෙනු නො හැකිව, එතෙක් පැවති පාරම්පරික වී වර්ග ඇතුළුව ධාන්‍ය භෝග අභාවයට ගියේ ය.
 

හරිත විප්ලවයට දැන් දශක හයකි. මුළු රටම බුදින්නේ එයින් උපන් බත ය. හරිත විප්ලව බත බුදින වර්තමාන ජන සමාජයේ සෞඛ්‍යය අද එකම ඛේදවාචකයකි.
 

වී වගාවට ඇරුණු රටේ වියලි කලාපීය ‘මාරාන්තික නිදන්ගත වකුගඩු රෝගයට’ බිලීවී ගොසිනි. සෞඛ්‍ය සංඛ්‍යාලේඛනවල දැක්වෙන අන්දමට, 2018 වසරේ අලුතින්  වාර්තා වුණු (හඳුනා ගත්) නිදන්ගත වකුගඩු රෝගීන් සංඛ්‍යාව 10,192කි! 2018 වසරේ දී අලුතින් හඳුනා ගත් පිළිකා රෝගීන් සංඛ්‍යාව 34,953කි. දියවැඩියාව සහ හෘද රෝග වැනි බෝ නො වන රෝග ද ඉහළ තලයක ය.
 

රජයේ රෝහලකින් ‘බයිපාස්’ හෘද සැත්කමක් (හෘද කිරීටක ධමනි හෝ කපාට අවහිරතා ඉවත් කිරීමේ සැත්කම)  කරවා ගැනීමට අවුරුද්දක් වත් ‘පෝලිමේ’ (පොරොත්තු ලේඛනයේ) සිටීමට සිදු වේ. මසකට කෙරෙන ‘බයිපාස් හෘද සැත්කම්’ සංඛ්‍යාව මෙන් තුන්-හතර ගුණයක් අලුතින් ‘පෝලිමට’ (පොරොත්තු ලේඛනයට) එකතු වීම, ගාල්ලේ කරාපිටිය ශික්ෂණ රෝහලේ හෘද සැත්කම් අංශයේ සාමාන්‍ය අත්දැකීමයි. 

කුරුණෑගල මහ රෝහලට ද විශේෂඥ හෘද ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන් දෙදෙනෙක් පත්කර ඇත. එහෙත් ඔවුන්ට ‘ශල්‍යාගාරයක්’ හෝ කාර්ය මණ්ඩලයක් වෙන්කර නැත. එබැවින් ‘බයිපාස් සැත්කම්’ කළ නො හැකිව තිබේ.
පිළිකා, හෘද රෝග, හෘද කිරීටක ධමනි සහ කපාට අවහිරවීම් සහ වකුගඩු රෝගවලට  හේතුව, රසායනික ගොවිතැන ය. රසායනික පොහොර ද ඇතුළුව ‘කෘෂි රසායන’ ඔස්සේ වාරි ජලයට සහ කෘෂිකාර්මික පසට විෂ බැර ලෝහ  (ආසනික්, කැඩිමියම්, රසදිය, ඊයම් සහ නිකල් ආදී) මුසු වෙයි. පසුගිය කාලයේ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය මගින් කෙරුණු පර්යේෂණ මගින් ද මේ කාරණය සනාථ විය. අප ආහාරයට ගන්නා ‘බතට’ පවා වස විස මුසුවී හමාර ය.
 

පිළිකා රෝග ව්‍යාප්තිය සහ කෘෂි රසායන අතර ඇත්තේ මතුපිටට නො පෙනෙන සම්බන්ධයකි.  2018 වසරේ අලුතින් ලියාපදිංචි වුණු පිළිකා රෝගීන්ගේ දත්ත ඇසුරෙන් ඒ පිළිබඳ කතිකාවක් ගොඩනගා ගත හැකි ය. මහරගම අපේක්ෂා රෝහල හැරුණු විට, අලුතින් පිළිකා රෝගීන් වාර්තා වන්නේ කෘෂිකාර්මික ප්‍රදේශවලිනි. 2018 වසරේ දත්ත අනුව, කුරුණෑගල මහ රෝහලෙන් අලුත ලියාපදිංචිකර ගෙන ඇති පිළිකා රෝගීන් සංඛ්‍යාව 2206කි. බදුල්ලෙන් 2151කි. අනුරාධපුරයෙන් 1483කි. පොළොන්නරුවෙන් 699කි. අම්පාරෙන් 111කි. මොණරාගලින් 413කි. යාපනයෙන් (තෙලිප්පලෙයි) 1186කි. මඩකලපුවෙන් 876කි. වවුනියාවෙන් 223කි. නුවරඑළියෙන් 203කි. හම්බන්තොටින් 312කි. මේ අනුව බලන විට, 2018 වසරේ අලුත වාර්තාවුණු පිළිකා රෝගීන්ගෙන් (34953) තුනෙන් එකක් පමණ එන්නේ කෘෂිකාර්මික ප්‍රදේශවලිනි. එය බොහොම බිය උපදවන තොරතුරකි.
 

‘රසායනික පොහොර’ යනු, කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රයට එක් කෙරුණු කෘතිම ශාක පෝෂක මාදිලියකි. එය ශාක වර්ධනයට, පැවැත්මට සහ ඵල දැරීමට අවශ්‍ය පෝෂක මූල ද්‍රව්‍යවලින් පොහොසත් ය. ඒවා කෘත්‍රිම රසායනික නිෂ්පාදනයන් ය. එබැවින් පොළොවට විෂ ද්‍රව්‍ය එකතු වේ.
 

රසායනික පොහොර සාමාන්‍යයෙන් යූරියා (නයිට්‍රජන්), ඇමෝනියම් සල්පේට් (ඇමෝනියා ලවණ), රොක් පොස්පේට් (පොස්පරස්), ත්‍රිත්ව සුපර් පොස්පේට් (ටී. එස්. පී.), මියුරියේට් ඔෆ් පොටෑෂ් (පොටෑසියම්), සල්පේට් ඔෆ් පොටෑෂ් ආදී කෘත්‍රිම රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් සමන්විත ය. ඒවා ‘අමිශ්‍ර පොහොර’ හෝ ‘මිශ්‍ර පොහොර’ වශයෙන් ආහාර භෝග වගාවන්ට එක් කිරීම ගොවීන්ගේ සිරිතයි. රසායනික පොහොරවලින්, ශාකවල වර්ධනයට අවශ්‍ය පෝෂක මූලද්‍රව්‍ය කෙලින් ම සැපයෙයි. ඉන් ශාක වර්ධනයවී, වැඩි ඵලදාවක් ද ලැබේ. නව වැඩි දියුණු කළ බව භෝග වගා කිරීමේ දී, කෘත්‍රිම රසායනික පොහොර සහ කෘෂි රසායන ඉහළ ප්‍රතිඵල පෙන්වයි.
එහෙත් කෘත්‍රිම රසායනික පොහොර මිනිස් සෞඛ්‍යයට බෙහෙවින් විෂ සහිත ය. ඒවායෙහි ආසනික්, කැඩ්මියම්, රසදිය සහ ඊයම් ආදී විවිධ බැර ලෝහයන් අඩංගු ය. ඒවා ක්‍රමයෙන් පසට එකතු වේ. එයින් පිළිකා ඇතුළු ලෙඩ රෝග සෑදීමට මග පෑදෙන බව පසුගිය කාලයේ කෙරුණු පර්යේෂණවලින් හෙළි විය. දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ කෘත්‍රිම රසායනික පොහොර දැමීම නිසා පස ද විෂ වේ. පාංශු ජීවීන් සහ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් ද විනාශ වේ. නිසරු පසක් ඇති වේ.
 

කිලෝ පණහක කුඹුරු පොහොර මිටියකට රුපියල් 350ක සහනාධාරයක් පිරි නැමීමේ ක්‍රමය ඇරඹුණේ 2005 වසරෙන් පසුව ය. එය එවකට බලයේ සිටි මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයාගේ යෝජනාවකි. පොහොර සහනාධාරයෙන් පසුව රටේ වී වගා බිම් ප්‍රමාණය වේගයෙන් ඉහළ ගියේ ය. 2004/2005 මාස් කන්නයේ රටේ වැපිරුණු වී වගා බිම් ප්‍රමාණය හෙක්ටයාර් 5,80,562කි. එය 2009/2010 මාස් කන්නයට එන විට හෙක්ටයාර් 6,46,037ක් විය. 2019/2020 මහ කන්නයේ දී එය හෙක්ටයාර් 7,52,248ක් දක්වා ඉහළ ගියේ ය. ඒ අනුව, පොහොර මිටිය රුපියල් 350ට දීම ඇරඹුණු 2005 සිට ගෙවුණු වසර පහළොවක කාලය තුළ ඉහළ ගිය වී වගා බිම් ප්‍රමාණය හෙක්ටයාර් 1,71,686ක් (අක්කර 4,29,215ක් පමණ) විය. තිස් වසරක් තිස්සේ උතුරු නැගෙනහිර පැවති සිවිල් යුද්ධය හමාර වීමත් සමග, එම පෙදෙස්වල සම්පූර්ණ කුඹුරු ප්‍රමාණය ම වගා කරන්නට හැකි වීම ද මේ වැඩි වීමට හේතු වූයේ ය.
 

ශ්‍රී ලංකා මහබැංකු වාර්තා අනුව, 2005 සිට 2020 දක්වා රටට ආනයනය කෙරුණු සමස්ත පොහොර ප්‍රමාණය මෙටි්‍රක්ටොන් 10,774,090කි. ඉන් වී වගාව පිණිස 2005 වසරේ සිට 2020 දක්වා රසායනික පොහොර මෙටි්‍රක් ටොන් 54,53,000ක් භාවිතකර තිබේ. මේ කාලය තුළ වී වගා හෙක්ටයාරයක අස්වනු ඵලදායිතාවය ඉහළ ගොස් ඇත්තේ කිලෝග්‍රෑම් 839කිනි. එහි තේරුම, ඵලදායිතාව ඉහළ ගොස් ඇත්තේ වසරකට කිලෝග්‍රෑම් 52ක් බැගිනි. කරුණු එසේ හෙයින්, රසායනික පොහොර යෙදීම ඔය කියන තරම් ප්‍රතිපලදායක ද? යන ප්‍රශ්නය මතු වේ.
ජනාධිපතිවරයා සිය කතාවේ සඳහන් කළ ආකාරයට, දැනටත් පිටරටින් පොහොර ආනයනය කිරීම සඳහා වාර්ෂිකව රජය වැය කරන මුදල ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 400කි. එය කොතෙක් ඵලදායක ද? යන්න, මේ දත්ත සමග ප්‍රශ්න කෙරෙයි!
 

කෙසේ වෙතත් වසර හැට එකක් තිස්සේ රසායනික ගොවිතැනට පුරුදුකර තිබූ පොළොවක්, එක්වරම කාබනික ගොවිතැනකට හුරු කිරීම පහසු නැත. රටේ ගොවිතැන මෙහෙයවන ‘කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව’ පය ගසා ගෙන සිටින්නේ ‘රසායනික ගොවිතැන වඩා යහපත් ය’ කියන මතයේ ය. රසායනික පොහොර සමාගම් ද ඔවුන්ට හිතවත් ය. ඒ මදිවාට ගමක්-රටක් ගානේ කාබනික පොහොර නිෂ්පාදන ආයතන ඇත්තේ ද නැත. කාබනික ගොවිතැනේ දී ඉන්දියාවේ ‘සුභාෂ් පලේකාර් ක්‍රමය’ තවදුරටත් අත්හදා බැලිය යුතු ය.
 

1960 කෙරුණු  හරිත විප්ලවයේ දී බව භෝගවල සංයුතිය සහ ව්‍යුහය නවීකරණය කරමින් ඔවුන්ගේ අරමුණට, කෘෂි රසායනවලට ගැලපෙන සේ වෙනස් කළහ. එයින් උපන් දෙමුහුන් වී ප්‍රභේද කාබනික පොහොරවලට එතරම් ඵලදායකත්වයක් පෙන්වන්නේ  නැත. එබැවින් කාබනික පොහොරවලට ගැලපෙන සේ ගොයම් ගස යළිත් නවීකරණය කරගත යුතු ය. කාබනික පොහොර සුලභ කළ යුතු ය. හැබැයි, කාබනික ගොවිතැනකට යා යුත්තේ අදියරෙන් අදියර ය. ඒ සඳහා වසර පහක හයක වත් කාලයක් ගත වනු ඇත්තේ ය.
2021-05-05

0000000000000000000


Friday, March 26, 2021

දෙපැත්තෙන් හාරා ගෙන යනවා - පොළොව මැද දී එකට මුණගැසුණාම පාටි දානවා!


 


දෙපැත්තෙන් හාරා ගෙන යනවා

පොළොව මැද දී එකට මුණගැසුණාම පාටි දානවා!

 

 


 

 

(ක්‍රිෂ්ණ විජේබණ්ඩාර)

ඔවුන්ගේ වැඩ පාලක ඉංජිනේරුවරයා සුද්දෙකි’. ඒ කියන්නේ ස්වීඩන්ජාතිකයෙකි. සුද්දාමදක් එහා මෙහා වන තුරු බලා සිටි උමං කම්කරුවන්දෙදෙනා, කරමින් සිටි කාරිය මොහොතකට නවතා  බුලත් විටක් හපන්නට ගත්තෝ ය. ඉක්බිති සීරුමාරු බලා, කිසිවෙකුට නො පෙනෙන තැනකට කෙළ ගැසූහ.

මේකේ වැඩ කරන අයට බුලත් විට කෑමත් තහනම් කරලයි තියෙන්නේ. සුද්දා දැක්කොත් ඉතින් බලු බැණුම් තමයි’, බුලත්  කෑ කට නො පෙන්වන්නට පරිස්සම් වෙමින් ඔවුහු අපට කීහ.

අප දැන් සිටින්නේ කුකුළේ ගඟජල විදුලිබලාගාර ව්‍යාපෘතියේ දිගින් කිලෝමීටර් පහක් පමණ ඈත, පොළොව මට්ටමේ සිට අඩි පන්සියයක් තරම් ගැඹුරින් භූගතව දිවෙන උමගය ඇතුළේ ය. මහ පොළොව කුහරයෙහි ඇත්තේ ගල්, පස්, වතුර සහ මඩ ආදී දේවල් ය. උමගක් කණින්නේ ඒවා හාරා ඉවත් කිරීමෙනි. එහෙත් උමං කණිද්දී මිනිස් අපද්‍රව්‍යවලින්තොරව, පිරිසිදුව තබා ගැනීමට උමං කණින්නෝ වග බලා ගනිති. කැණීම්වල නිරත වීම මෙන් ම, භූගත උමං මාර්ගයක් ඇතුළේ වැඩ කිරීම ද, රැයක් දවාලක් නො දකින අමුතුම තාලේ ජීවිතයකි.  කුකුළේ විදුලි බලාගාරයේ ප්‍රධාන උමගය දිගින් කිලෝමීටර් 5.71කි.

කුකුළේ ජල විදුලිබලාගාර ව්‍යපෘතියඉදි කෙරෙන සමයේ ගිය මාධ්‍ය චාරිකාව ලියුම්කරුට සිහිපත් වූයේ, ඉකුත් පෙබරවාරි 05 වැනි දා රූපවාහිනී නාලිකා ඔස්සේ දිග හැරුණු ආසියාවේ දිගම වාරි උමගපිළිබඳ පුවත නිසා ය. එහි දිග කිලෝමීටර් 28කි. උමගය ඉදි කිරීම පිණිස, එදින ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ අතින් පලුගස්වැව දී පස් පිඩැල්ලක් කපා වැඩ ඇරඹිණි.  මොරගහකන්ද ජලාශ ව්‍යාපෘතියෙහි කොටසක් වශයෙන් ඉදි කරන්නට යන මේ උමගය ඇරඹෙන්නේ ඇලහැර, කෝඳුරුවාවෙනි. එය පලුගස්වැව, මීගස්වැවෙන් අවසන් වේ.

ලියුම්කරුගේ මතකයේ හැටියට, කුකුළේ මාධ්‍ය චාරිකාව යෙදුණේ 2000 වසරේ මුල් කාර්තුවේ දී ය. පොළොව ඇතුළත වායු ධාරා දුබල බැවින් තරමක් රස්නේ ය. එහෙත් කුකුළේ උමගය නම් හරියට ඒසීකළා වාගේ ය. එළියේ සවිකළ දැවැන්ත සිසිලන යන්ත්‍ර මගින් නිපැයෙන ඔක්සිජන්වායුව මුසු කළ පිරිසිදු සුළං ධාරා උමග ඇතුළට පොම්ප කෙරේ. එය කෙරෙන්නේ පොල් ගසක්තරම් මහත නළයක් මගිනි. එය උමගයේ වහලයට එල්ලා සවිකර තිබේ. උමං කට දෙස ඈත සිට බලන කෙනෙකුට පෙනෙන්නේ, පොළොවේ කණින ලද ගුහාවකට (ගුලකට) දැවැන්ත සර්පයෙකු රිංගා ගෙන ඇති සෙයකි!

උමං පිවිසුම ඔස්සේ වරින්වර විශාල ට්‍රක් රථ, ඩබල් කැබ් රථ සහ ජීප් රථ ද ඇතුළට යති. එළියට එති. උමගයේ ඇතුළත ටියුබ් ලයිට්දමලා ය. එබැවින් පොළොව යට සිටිය ද. කිසිදු අඳුරක් නැත්තේ ය. හරියට මහ දවල් වාගේ ය. දොර දෙකේ බස් රථයක් පදවා ගෙන යන්නට තරම් උමග උස මහත ය. උමගය තුළින් ගලන වතුර ඉවත් කිරීම පිණිස නිරන්තරයෙන් ම එළියට පොම්ප කෙරේ. ඇතැම් වලකින් වතුර ඉසින්නේ ගැමියන් අතර ජබොස් මාදිලියයයි ප්‍රකට ජලයේ ගිල්වන යන්ත්‍ර මගිනි. කුකුළේ දිගින් කිලෝමීටර් 5.71ක් පමණ වන බව මීට පෙර ද සඳහන් කළෙමු. විදුලිය නිපද වීමෙන් පසුව ජලය පිටතට ගෙන යන්නේ ද උමගයක් ඔස්සේ ය. එය ද කිලෝමීටර් 1.5ක් පමණ දිග ය.

කිලෝමීටර් හයකටත් වඩා අඩු උමගයක හැටි සුබාව එහෙම නම්, කිලෝමීටර් 28ක් දිගැති උමගයක සාර සුබාව කොහොමට හිටීවි දැයි ලියුම්කරුට කල්පනා වේ. සිහිපත් වන්නේ ම, ‘උම්මග්ග ජාතකයෙහිඑන දීර්ඝ උමං මාර්ග වර්ණනාවයි!

 

 


 

කුකුළේ ප්‍රධාන උමග ඉදි කිරීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව පැවරී තිබුණේ ස්වීඩනයමුල්කර ගත් ස්කන්ස්කා’  නම් ජාත්‍යන්තර ඉදි කිරීම් සමාගමට ය. ඊට පෙර ද ශ්‍රී ලංකාවේ උමං කැණීම් හා භූගත ජල විදුලිබලාගාර ඉදි කිරීම් වැඩවලට දායකත්වය දී තිබුණු ස්කන්ස්කාසමාගම, කුකුළේ ව්‍යාපෘතියට ද තෝරා ගෙන තිබුණේ ය. කොත්මලේ, ලංකාවේ ප්‍රථම භූගත ජල  විදුලි බලාගාරයයි. එය ඉදි කළේ ද ස්කන්ස්කාය. ඔවුහු ලොව අංක එකේ උමං කණින්නන්ලෙස මහා පරිමාණ ඉංජිනේරු සහ ඉදි කිරීම් ක්ෂේත්‍රයෙහි ප්‍රසිද්ධව සිටියහ.

ඕවරෝල්ඇඳුම් ඇඳ, හිසට හෙල්මට් දමා, සපත්තු ද පැළඳ සිටිය යුතු වීම, උමගේ නීතියකි. බොහොමයක් දෙනෙකු පැළඳ සිටි හෙල්මට්වල කුඩා විදුලි පන්දමක් ද සවිකර තිබිණි. මාධ්‍යවේදීන් කණ්ඩායම උමගය ඇතුළට කැඳවා ගෙන ගියේ ද ඒ ආකාරයට සරසවා ගෙන ය. ගමන සිදු වූයේ වායු සමනිත වෑන් රථවලිනි. උමගේ ඇතැම් ස්ථානවල අපේ මහා මාර්ගවල මෙන් පාකින් ඒරියා, වාහන අතරමගින් හැරවීම සඳහා ඉඩකඩ පුළුල් කළ ස්ථාන ද දක්නට ලැබුණේ ය. උමගය ඇතුළේ සන්නිවේදන කටයුතු කෙරුණේ වෝකිටෝකියන්ත්‍ර ආධාරයෙනි.

භූගත උමං මාර්ග පිළිබඳ කතා පුවත් උඩරට රජවරුන්ගේ පාලන සමයන්හි ද  පැවති බව අසන්නට ලැබේ. යම් සතුරු උපද්‍රවයක දී ආරක්ෂා සහිතව පලා යාම හෝ සැඟවී සිටීම, වටිනා බඩු භාණ්ඩ සඟවා තැබීම සහ අප ජලයබැසයන මගක් ලෙස භාවිතා කිරීම ඒවා පවත්වා ගෙන ගිය බව ඉතිහාස පුවත්වල කියැවෙයි. මහනුවර නගරයෙහි පැවති පැරණි උමං පද්ධතියක කොටස් මෑතක දීත් හමු විණි. උඩරට රාජ්‍යයේ අවසන් කාලයේ සබරගමුවේ මහ දිසාවේ තනතුර දැරූ ඇහැලේපොළ මහ නිලමේවිසින් කළ උමං මාර්ගයක් ගැන තොරතුරු රත්නපුරයේ දී අසන්නට ලැබේ. කෝට්ටේ රාජධානි සමයේ ද උමං මාර්ග භාවිත කළ බවට තොරතුරු ඇත.

අපේ රටේ සම්ප්‍රදායික මැණික් පතල් සහ මිනිරන් හෑරීමේ කර්මාන්තයෙහි ද දෝනාහමු වෙයි. පොළොව යටින් තිරස් අතට විහිදෙන ඒවා ඒ තරම් දිග නැත. මැණික් පතල් සහ මිනිරන් පතල් ක්ෂේත්‍රයේ දී දෝනායයි හැඳින් වුව ද ඒවා ද උමංයයි හැඳින් වීමට පුළුවන. රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයෙහ,ි කළුතර දිස්ත්‍රික් අන්තයෙහි දී කළු ගඟ ආශ්‍රිතව හමුවන දුම්බර මිනිරන් පතල් සංකීර්ණයෙහිද එවන් ප්‍රසිද්ධ දෝනාවක් තිබේ. එය කළුගල් දෝනාවයි’. එහි වැඩ කළ පතල්කරුවන් මහත් පරිශ්‍රමයක් දරා කළු ගලක් විද ගෙන ගොස් මිනිරන් ඉල්ලමක් පාදා ගෙන තිබේ. ඉන්නෙත් දුම්බරයි මහ කළු ගලක් යටයන්වෙන් ඇරඹෙන මිනිරන් පතල් කවිය නිර්මාණය කෙරී ඇත්තේ එයිනි. 1990 දශකය මුල් භාගයේ දිනක ඇල්ලගාවා පදිංචි ගුරුවරයෙකු වන සරත් දවුන්ඩසේකර ද සමග ලියුම්කරු කළුගල් දෝනාව නරඹන්නට ගියේ ය. පිවිසුම නටබුන්ව ගිය ද, දෝනාවේ ඇතුළත බස් රථයක් වුවත් පදවා ගෙන යන්නට තරම් ඉඩකඩ තිබේ. දෝනාව ඇතුළත අන්ධකාර ය. එහි පත්ලෙන් කුඩා දොළ පාරක් බඳු වතුර දහරක් ගලා යයි. ඒ මදිවාට එය දැන් වවුලන් දහස් ගණනකගේ ජනාවාසයකි. අපට විදුලි පන්දම් ආධාරයෙන් මීටර් සියයක් පමණ දුරක් දෝනාව ඇතුළට ගමන් කරන්නට හැකි විය.  රත්නපුර-පානදුර පාරේ ඇල්ලගාවා මංසන්ධියෙන් කළු ගඟ තරණයකර හැරී ගිය විට, කළුගල් දෝනාව දැනුදු දැකිය හැකි ය. එහි පිවිසුම නම් දැන් හොඳටම අබලන්ව ගොසිනි. දුම්බර මිනිරන් පතල්සරුසාරව තිබී ඇත්තේ බි්‍රතාන්‍ය යටත් විජිත පාලන සමයේ ය.

රත්නපුරය, ගම්පහ, ගාල්ල සහ කළුතර යන දිස්ත්‍රික්කවල එකල මිනිරන් පතල් තිබී ඇත. ඒවායෙහි පැවති දෝනා  අදත් වරින්වර හමු වේ.

පාරම්පරික මැණික් හෝ මිනිරන් පතල් කර්මාන්තයේ දී පොළොව යටට වලවල් බැස, තිරස් අතට දෝනා කැණීම වෙනම තාක්ෂණයකි. එබඳු දෝනා එක්කෝ මිනිසෙකුට සිටගෙන යාමට තරම් උස ය. නැතිනම් උක්කුටිකව ගමන් කිරීමට හැකි වන සේ දෝනාව සකස් කෙරේ. දෝනාව කොතෙක් උසට කණිනවා ද යන්න තීරණය වන්නේ මැණික් හෝ මිනිරන් ඉල්ලම පිහිටා ඇති ආකාරය සහ එම ස්ථානයේ පසෙහි ස්වභාවය අනුව ය. ඒවායෙහි ඇතුළත ආලෝකය පිණිස ද, ‘ඔක්සිජන් වායුවඇති නැති නියාව දැන ගැනීමට ද පාවිච්චිකර ඇත්තේ ඉටිපන්දම්ය. ඒවා සාමාන්‍ය ඉටිපන්දමකට වඩා මහත ය. හඳුන්වන්නේ පතල් ඉටිපන්දම්යනුවෙනි. ඉටිපන්දම නිවෙනවානම් එතැනින් එහාට ඔක්සිජන්හීන බව පතල්කරුවෝ දනිති. ඉන් පසුව ආරක්ෂක පියවර ගනු ලැබේ!

පතල් දෝනාව දීර්ඝ එකක් නම්, මුල් පතලයට ටිකක් ඇතින්, දෝනාවට එක එල්ලේ සිරස් අතට හුළං වලක්කණිනු ලැබේ. එය ද පතල් වලක් බඳු ය. එය දෝනාවට සම්බන්ධ කෙරෙයි. මෙය අලුත් වාතය දෝනාවට ලබා ගැනීමේ පාරම්පරික උපක්‍රමයකි. වර්තමානයේ නම් රත්නපුරයේ මැණික් පතල් සහ දොඩම්ගස්ලන්දේ කහටගහ’, ‘කොලොන්ගහආදී මිනිරන් පතල්වලට විදුලි ආලෝකය ද, යන්ත්‍ර මගින් ඔක්සිජන් ද සැපයේ.

මෑත කාලීනව අපේ රටේ උමං කැණීම් ඇරඹුණේ කැලණි ගඟ ඉහත්තාවේ ලක්ෂපාන ජල විදුලිබල ව්‍යාපෘතියඉදි කිරීමත් සමගිනි. එය නිර්මාණය කෙරුණේ ඩී. ජේ. විමලසුරේන්ද්‍ර නම් ප්‍රවීණ ඉංජිනේරුවරයාගේ සැලසුමක් අනුව ය. මෙහි දී ලක්ෂපාන විදුලි බලාගාරයට’ (පැරණි ලක්ෂපාන විදුලි බලාගාරයට) දියවර ගෙන ඒම සඳහා කිලෝමීටර් 3.8ක් දිගැති උමගක් තැනවිණි. කාසල්රී ජලාශයේ සිට නව ලක්ෂපානවිදුලි බලාගාරයට දියවර ගෙන ඒම සඳහා කිලෝමීටර් 6.0ක තවත් උමගක් ඉදි කෙරිණි. ඒවා ඉදි කෙරුණේ 1960 දශකයේ අග භාගයේ ය.

එයින් පසුව 1970 දශකය මුල් භාගයේ දී මහවැලි ගඟ සංවර්ධන ව්‍යාපාරයටමුල පිරුණි. ඒ යටතේ මහවැලි ගඟේ ඉදි වුණු පොල්ගොල්ල වේල්ලේ සිට, උකුවෙල විදුලි බලාගාරය දක්වා දිය ගෙන ඒම සඳහා 1976 දී කිලෝමීටර් 8.06ක් දිග උමගක් නිර්මාණය කෙරිණි. එහි කැණීම් කළේ ඉන්ග්‍රානම් යුගෝස්ලෝවියානු සමාගමකි. වර්ෂ 1977න් පසුව මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරයකඩිනම් කෙරුණි. එයින් වික්ටෝරියා (වික්ටෝරියා වේල්ල ඉදි කළේ බැල්පර් බීටිනම් බි්‍රතාන්‍ය සමාගමයි), බෝවතැන්න, රන්දෙණිගල, රන්ටැඹේ, කොත්මලේ සහ ඉහළ කොත්මලේ වශයෙන් ඉහළ කඳුකරයෙහි ජල විදුලි බලාගාර ගණනාවක් ඉදි විය. මින්, බෝවතැන්න විදුලි බලාගාරයෙන් පිට කෙරෙන ජලය කලාවැව නිම්නයට හරවා යැවෙන ලෙනදොර උමගයකිලෝමීටර් 6.85ක් දිග ය. වාරි ඉංජිනේරුවරයෙකු වන ආරියතිලක පීරිස්ට මතක හැටියට, එය ඊ. ඩී. ඊ.නම් සමාගමකි. 1984 වසරේ විවෘත කෙරුණු කොත්මලේ විදුලි බලාගාරයේ උමග කිලෝමීටර් 6.08ක් ද, වික්ටෝරියා විදුලි බලාගාරයට දිය සැපයෙන උමග, කිලෝමීටර් 5.06ක් ද දිග ය. 

 

 


2012 වර්ෂයේ විවෘත වුණු ඉහළ කොත්මලේ විදුලි බලාගාර උමගය කිලෝමීටර් 13ක් දිග ය. මහවැලියේ රත්කිඳ ජලාශයේ සිට මාදුරු ඔය ජලාශයට දියවර ගෙන යන්නේ කිලෝමීටර් 5.72ක් දිග උමගකිනි. එය ඉදි කළේ කැනේඩියානු සමාගමකි. රන්දෙණිගල, රන්ටැඹේ සහ සමනලවැව ජල විදුලිබලාගාර ආශ්‍රිතව දියවර ගෙනයාම පිණිස විවිධ පරිමාණ උමං තනා තිබේ. පසුගිය කාලයේ විවෘත කෙරුණු මොරගහකන්ද ව්‍යාපෘතියේ ද උමං කිහිපයක් ඇත. ඒවායෙහි සමස්ත දිග කිලෝමීටර් නමයක් පමණ වේ. නුවරඑළිය සහ බදුල්ල යන දිස්ත්‍රික්ක ආශ්‍රිතව තවමත් ඉදි වෙමින් පවතින උමාඔය ව්‍යාපෘතියඉරාන රජයේ මූල්‍යාධාර මත ක්‍රියාත්මක වන්නකි. එහි ද ප්‍රධාන උමං හතරක් ඇති අතර. ඒවායෙහි සමස්ත දුර ප්‍රමාණය කිලෝමීටර් 26ක් පමණ වේ. ඉදි කිරීම් කෙරෙන්නේ ඉරානයේ ෆාරාබ්සමාගමයි.

වර්තමානයේ උමං කැණීම් කෙරෙන්නේ නවීන යන්ත්‍ර සූත්‍ර මගිනි. බොහොමයක් අවස්ථාවල උමගය දිශාගත කෙරෙන්නේ දැඩි පාෂාණ ස්තරයක් ඔස්සේ ය. යන්ත්‍ර මගින් උමං මුහුණතෙහි ඇති කරන සිදුරුවලට වෙඩි බෙහෙත් පුරවා, ප්‍රවේශමෙන් පුපුරුවා හැරීමෙන් කැණීම කිරීම මෙහි ක්‍රමවේදයයි. පිපිරීමෙන් කුඩා කැබිලිතිවලට බිඳී යන පාෂාණ කොටස් ට්‍රක් රථ මගින් උමගයෙන් පිටතට රැගෙන එනු ලබයි. උමං ඇතුළත වැඩ කිරීම සඳහා වෙසෙස් පළපුරුද්දක් අවශ්‍ය ය. ඒ සඳහා බඳවා ගන්නේ ද පළපුරුදු උමං කණින්නන් ය.

මේවා, ජල විදුලිබලාගාරවලට දිය රැගෙන යාම හෝ එයින් දිය පිට කිරීම සඳහා ඉදි කෙරුණු භූගත උමං ය. එහෙත් මහාමාර්ග සහ දුම්රිය මාර්ගවල ද උමං ඉදිකර තිබේ. කොළඹ-මහනුවර ප්‍රධාන මාර්ගයේ කඩුගන්නාව, ගම්පොළ-නුවරඑළිය මාර්ගයේ රම්බොඩ උමග (මීටර් 225), හැටන්-බදුල්ල දුම්රිය මාර්ගයේ හමුවන සිංගිමලේඋමගය (මීටර් 590), කොළඹ-බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ගයේ කැකණදුර නාකුට්ටියගම උමගය (මීටර් 615) ඒවාට නිදසුන් ය.

උමගය දිග නම් බොහෝවිට කෙරෙන්නේ කණ්ඩායම් දෙකක් වශයෙන්, දෙපැත්තෙන් හාරා ගෙන යාම ය. ඒවා සිදු වන්නේ අතිශයින් ම නිවැරදි මිණුම් අනුව ය. ඒ අනුව, පොළොව යට යම් නිශ්චිත ස්ථානයක දී කැණීම් කණ්ඩායම් දෙක එකට මුණගැසෙති. එය ප්‍රිය සාදයක ආකාරයෙන් සැමරීම සිරිතයි!

0000000000000000000

2021/03/27